kartka z historii

     Żył w latach 1921 - 2006. Był wybitnym pisarzem literatury science-fiction, eseistą, futurologiem, a także erudytą w dziedzinie medycyny, biologii, cybernetyki, matematyki, astronomii, filozofii i teorii literatury.     Wybuch wojny przerwał mu studia medyczne w rodzinnym Lwowie. Dokończył je później w Krakowie, gdzie osiedlił się na stałe w 1946 roku. Właśnie w prasie lekarskiej ogłaszał pierwsze recenzje, opowiadania, wiersze i artykuły fachowe. Już pierwsze opublikowane powieści - "Astronauci" i "Obłok Magellana" przyniosły mu popularność. W kolejnych powieściach i opowiadaniach - "Eden", "Powrót z gwiazd", "Solaris", "Pamiętnik znaleziony w wannie", "Głos Pana" - podejmował zagadnienia technologicznych możliwości ludzkiej cywilizacji, jej rozwoju, istoty społeczeństwa w zetknięciu z tym, co obce i nieznane. Fabularne motywy podróży międzygwiezdnych, spotkań z innymi cywilizacjami, buntu sztucznej inteligencj

Żyła w latach 1923 - 2012. To najsłynniejsza polska poetka XX wieku.     Ukończyła studia polonistyczne i socjologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale nie wybrała naukowej kariery. Przez wiele lat prowadziła dział poezji w tygodniku "Życie Literackie" i anonimowo udzielała porad młodym pisarzom. Jako poetka debiutowała na łamach "Dziennika Polskiego" w 1945 roku.      W 1996 roku otrzymała literacką Nagrodę Nobla.     Wydała takie zbiory poezji jak: "101 wierszy", "Wiersze wybrane", "Poezje wybrane" oraz tomy poetyckie jak: "Dlatego żyjemy", "Pytania zadawane sobie", "Wołanie do Yeti", "Sól", "Sto pociech", "Wszelki wypadek", "Chwila", jak również cykl felietonów "Lektury nadobowiązkowe".

     Żył w latach 1921 - 1944. Był najwybitniejszym polskim poetą lat wojny i okupacji.     Jego ojciec był krytykiem literackim, zaś matka autorką książek dla dzieci i podręczników szkolnych. Baczyński zaczął pisać w wieku kilkunastu lat, w okresie nauki w warszawskim gimnazjum.       Podczas okupacji włączył się do walki w Szarych Szeregach, Harcerskich Grupach Szturmowych (potem w Batalionie AK "Zośka"). Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy, studiował polonistykę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.     Niezwykle popularny i ceniony w kręgach literackiego podziemia, pozostawił po siebie około 500 wierszy, 20 opowiadań i fragmentów prozy, a także wierszowany dramat. Wydał 2 małe zbiorki odbite w 7 egzemplarzach oraz - jako Jan Bugaj - 2 tomy poezji: "Wiersze wybrane" i "Arkusz poetycki".      Zginął jako żołnierz w 4 dniu powstania warszawskiego w Pałacu Blanka przy placu Teatralnym. Kilka tygodni później zmarła zraniona odłamkiem jego żona Barbara, pośl

Właściwie to Eric Arthur Blair. Żył w latach 1903 - 1950. To angielski pisarz i publicysta.     Pracował jako policjant w Birmie, ale porzucił służbę w imperialnej policji z poczucia winy. Zmywał naczynia w paryskich hotelach, wędrował po Anglii z bezdomnymi, poznawał życie bezrobotnych górników. Był ranny w wojnie domowej w Hiszpanii, a w czasie II wojny światowej pracował jako korespondent wojenny. Te doświadczenia uczyniły z niego pisarza politycznego, przeciwnika wszelkiego totalitaryzmu, a zwłaszcza komunistycznego.      Uznanie zdobył jako publicysta, eseista, autor kilkunastu książek, z których największą sławę przyniosły mu powieści polityczne, tj. satyryczno-groteskowy "Folwark zwierzęcy" oraz antyutopia "Rok 1984". Obie książki były zakazane przez komunistyczne władze w państwach uzależnionych politycznie od Związku Radzieckiego.

Żył w latach 1913 - 1960. Był francuskim pisarzem, publicystą i eseistą.     Urodził się w Algierze, który do roku 1962 był francuską kolonią. Tam spędził młodość, studiował filozofię oraz założył trupę teatralną, a także pracował jako reżyser, aktor i pisał sztuki. Od 1942 roku mieszkał we Francji. W czasie okupacji działał w ruchu oporu. Założył grupę i pismo "Combat", a po wyzwoleniu został naczelnym publicystą tego dziennika.      Jego twórczość dzieli się na 2 okresy. W pierwszym przebija główna kategoria egzystencjalizmu, czyli absurd ludzkiej egzystencji, odczuwany przez człowieka żyjącego w świecie pełnym nonsensów. Z tego okresu pochodzą m.in. zbiór szkiców filozoficznych - "Mit Syzyfa", powieść "Obcy", dramaty.     W drugim okresie twórczości Camus odszedł od egzystencjalizmu, wyrażał głęboki humanizm oraz poczucie solidarności z ludźmi. Z tego okresu pochodzą powieści "Dżuma" i "Upadek" oraz tom esejów "Człowiek zbuntowa

Żył w latach 1885 - 1939. Pseudonim Witkacy.     Był synem Stanisława Witkiewicza malarza, krytyka i pisarza. Urodził się w Warszawie, a jego rodzicami chrzestnymi byli słynna aktorka Helena Modrzejewska i góralski bajarz Sabała. Zgodnie z programem wychowawczym ojca - przeciwnika tradycyjnej edukacji - młody Witkiewicz uczył się w domu. Od najmłodszych lat rozwijał swoje zainteresowanie sztuką i filozofią.       W młodości przeżył niespełnioną miłość do wielkiej aktorki Ireny Solskiej oraz samobójczą śmierć narzeczonej, Jadwigi Janczewskiej. Zapomnienia o tych wydarzeniach szukał w wyprawie naukowej ze znanym antropologiem Bronisławem Malinowskim do Australii, przerwanej wybuchem I wojny światowej. Witkiewicz, jako poddany carski, wstąpił do szkoły oficerskiej w Petersburgu. Był na froncie. Przeżył również rewolucję 1917 roku w Rosji, a po powrocie do kraju w 1918 roku mieszkał na przemian w Warszawie i Zakopanem, gdzie działał jako filozof, krytyk nowej sztuki, portrecista, teoretyk

Żyła w latach 1895 - 1989.      Ta powieściopisarka i eseistka urodziła się w Rosji, w rodzinie inteligenckiej. Jej matka była skrzypaczką, a ojciec nauczycielem. Od 1900 roku mieszkała w kraju - najpierw w Warszawie, a potem we Włocławku. Łączyła studia muzyczne na kierunku śpiew z filologicznymi, tj. literaturą francuską i polonistyką. Występowała z koncertami, zajmowała się przekładami z języka francuskiego, pracowała w polskim Pen Clubie.     W 1926 roku otrzymała nagrodę za jedno z opowiadań opublikowanych w tomie "Przymierze z dzieckiem" i ostatecznie zrezygnowała ze śpiewania na rzecz pisania.      W czasie II wojny światowej przebywała w Paryżu i Londynie, gdzie w latach 1940-55 kierowała polskim oddziałem Pen Clubu. W 1956 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Współpracowała z Radiem Wolna Europa i wykładała literaturę polską na uniwersytecie w Chicago. W latach 60. przyjeżdżała do kraju, powróciła na stałe w 1968 roku i osiadła w swym wybudowanym jeszcze przed woj

Żyła w latach 1889 - 1965. Była poetką, publicystką, nowelistką i autorką dramatów.     Odbyła studia przyrodnicze i społeczne - socjologia, filozofia - w Brukseli i Lozannie. Po powrocie do kraju związała się z ruchem spółdzielczym i krzewiła jego idee również w 20-leciu międzywojennym. W czasie I wojny światowej i po odzyskaniu niepodległości prowadziła aktywną działalność społeczno-polityczną. Brała m.in. czynny udział w organizowaniu oświaty ludowej i robotniczej. Jako działaczka Związku Zawodowego Literatów Polskich i Pen Clubu uczestniczyła w licznych akcjach protestacyjnych w obronie swobód obywatelskich i praw człowieka.       W czasie II wojny światowej zajmowała się konspiracyjną działalnością kulturalną. W 1964 roku była jednym z sygnatariuszy "Listu 34", skierowanego do władz PRL w obronie wolności słowa.     Opublikowała kilka tomów opowiadań - m.in. "Uśmiech dzieciństwa", "Ludzie stamtąd", "Znaki życia", "Gwiazda zaranna",

Żyła w latach 1884 - 1954. To autorka powieści i dramatów, a także publicystka.     Dorastała w środowisku intelektualistów. Jej ojciec był wybitnym uczonym, geografem i publicystą, zaś matka - autorką podręczników szkolnych do geografii. Po ukończeniu pensji w Warszawie uczęszczała na wykłady Uniwersytetu Latającego - początkowo były to tajne kursy samokształceniowe, a od roku 1885 nielegalna szkoła wyższa przekształcona w latach 1905/06 w jawnie działające Towarzystwo Kursów i Nauk.     W 1904 roku Nałkowska wydała pierwszy tom opowiadań - "Lodowe pola". W ciągu 50 lat opublikowała ponad 20 tomów powieści i małych form prozatorskich, jak również 3 dramaty. Współdziałała przy tworzeniu Związku Zawodowego Literatów Polskich i polskiego oddziału Pen Club - czyli międzynarodowej organizacji pisarzy założonej w 1922 roku w Londynie (polski oddział powstał 2 lata później z inicjatywy Stefana Żeromskiego). Nałkowska przez pewien czas pełniła funkcję prezesa albo wiceprezesa obu ty

Żył w latach 1903 - 1939. Był poetą, dramaturgiem i tłumaczem, przedstawicielem tak zwanej drugiej awangardy 20-lecia międzywojennego.     Po studiach pedagogicznych, przerwanych udziałem w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku, mieszkał w rodzinnym Lublinie. Pracował jako nauczyciel i był związany z miejscową grupą poetycką skupioną wokół czasopisma "Reflektor". Od 1933 roku mieszkał w Warszawie, gdzie współpracował z licznymi czasopismami literackimi. Wraz z krytykiem literackim Ludwikiem Fryde założył kwartalnik "Pióro" i skupiał wokół siebie grono młodych poetów z kręgów awangardy. Wydawał też serię "Arkuszy Poetyckich", chcąc umożliwić debiuty poetom pozawarszawskim.      Po wybuchu wojny ewakuował się do Lublina i tam zginął w czasie nalotu bombowego.      Czechowicz opublikował 7 zbiorów wierszy, wiersze dla dzieci, przekłady poezji, sporo artykułów, poetyckich jednoaktówek oraz słuchowisk radiowych.

Żył w latach 1905 - 1953.      Urodził się i z przerwami mieszkał w Warszawie. Współpracował z satyrycznym tygodnikiem "Cyrulik Warszawski" oraz ze "Skamandrem", a później również z "Prosto z Mostu". Przyłączył się do grupy literackiej Kwadryga, która przyciągnęła go klimatem cyganerii, ale stworzył własną odmianę liryki, niepodporządkowaną żadnym programom ani tym bardziej kierunkom artystycznym.      W jego poezji mieszają się ze sobą żart, groteska, absurd. W okresie współpracy z pismem "Prosto z Mostu" pisarz pisał satyryczne wiersze polityczne - m.in. "Zima z wypisów szkolnych", "Skumbrie w tomacie", krytykujące sanacyjną rzeczywistość. Po wojnie, którą spędził w niewoli, mieszkał głównie w Warszawie. A miejscem, w którym często przebywał i pisał, była leśniczówka Pranie nad Jeziorem Nidzkim i tam też znajdują się pamiątki po poecie.      W powojennym okresie twórczości współpracował z tygodnikami "Przekrój", &q

Żyła w latach 1891 - 1945.     Ta poetka i dramatopisarka pochodziła z artystycznego rodu Kossaków. Była córką Wojciecha i wnuczką Juliusza - znanych malarzy batalistycznych oraz starszą siostrą Magdaleny Samozwaniec - pisarki satyrycznej.      Chociaż nie ukończyła żadnych szkół, staranna edukacja domowa oraz środowisko rodzinne pozwoliły jej bywać wśród elit kulturalnych epoki. Związała się m.in. z grupą poetycką Skamander.      Nazywana polską Safoną wydała 15 tomów poezji, w tym "Niebieskie migdały", "Różowa magia" i "Pocałunki", jak również kilka dramatów, spośród których najbardziej znany jest groteskowy utwór "Baba-Dziwo", będący satyrą na hitlerowski totalitaryzm.      Po dwóch nieudanych małżeństwach z Władysławem Bzowskim i Janem Gwalbertem Pawlikowskim poślubiła lotnika Stefana Jasnorzewskiego, z którym po wybuchu II wojny światowej opuściła Polskę. Nieuleczalnie chora, tęskniła za krajem. Umarła w Manchesterze w Anglii.

Żył w latach 1894 - 1980. Poeta, prozaik, eseista, dramatopisarz, tłumacz i znawca muzyki.  Najbardziej wszechstronny z "wielkiej piątki" poetów Skamandra.      Urodził się na Ukrainie. W Kijowie odbył studia prawnicze i muzyczne, tam też debiutował jako poeta. W 1918 roku przeniósł się do Warszawy i związał z grupą poetycką skupioną wokół pisma "Pro Arte et Studio". W okresie międzywojennym był niezwykle aktywny, tj. pisał, przez 2 lata pełnił funkcję sekretarza marszałka sejmu Macieja Rataja, pracował też w służbie dyplomatycznej, reprezentował Polskę na międzynarodowych kongresach intelektualistów. Po II wojnie światowej pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji społecznych i politycznych. Był m.in. wieloletnim redaktorem naczelnym miesięcznika "Twórczość" oraz prezesem Związku Literatów Polskich.     W ciągu 60 lat opublikował m.in. zbiory poezji - "Oktostychy", "Dionizje", "Muzyka wieczorem", "Księga dnia i księga nocy&q

Jego prawdziwe nazwisko brzmiało Leszek Serafinowicz. Żył w latach 1899 - 1956.     Wychowywany w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych miał opinię "cudownego dziecka". Potwierdził ją w wieku 13 lat, kiedy to wydał pierwszy zbiór wierszy, a 2 lata później następny. Mało tego, jego dramat wystawiono w teatrze zanim zdał maturę, a w czasie studiów polonistycznych zamieszczał recenzje i prace literackie w "Pro Arte et Studio". Występował w poetyckich wieczorach w kawiarni "Pod Pikadorem". Był jednym z głównych twórców Skamandra.      Jego najważniejsze tomiki poezji to "Karmazynowy poemat" wydany w 1920 roku i "Srebrne i czarne" z roku 1924. Lechoń zdobył również rozgłos jako autor satyr politycznych, zebranych w tomie "Rzeczpospolita Babińska. Śpiewy historyczne" z roku 1920. W latach późniejszych pracował w ambasadzie polskiej w Paryżu i mniej pisał. A kiedy po krótkiej wojennej tułaczce znalazł się w Ameryce, szybko sta

Żył w latach 1878 - 1957. Zasłynął jako poeta, ale pisał też dramaty. Ma imponujący dorobek translatorski - tłumaczył m.in. twórczość Heraklita, Epikura, Diderot, Goethe, Manna, pisma filozoficzne Nietzsche, "Kwiatki św. Franciszka z Asyżu", łacińską poezję Kochanowskiego.     Epoka Młoda Polska stanowiła pierwszy etap w jego twórczości, która rozwijała się w 20-leciu międzywojennym, w czasie II wojny światowej i w latach powojennych. W okresie Młodej Polski wydał 7 tomów poezji - m.in. "Sny o potędze", "Uśmiech godzin", "Ptakom niebieskim", "Gałąź kwitnąca". Z kolei w 20-leciu międzywojennym utrwalił swoją pozycję wśród poetyckich autorytetów. Stał się duchowym patronem młodych artystów skupionych wokół czasopisma "Skamander". Najważniejsze z jego ówczesnych tomików poezji to - "Ucho igielne", "Ścieżki polne", "Barwa miodu" i "Wysokie drzewa".      O Staffie mówi się, że to poeta trzech

Właściwie to nie Leśmian a Lesman. Żył w latach 1877 - 1937. Był pisarzem, poetą, eseistą, krytykiem i tłumaczem. Uważany za jednego z najbardziej oryginalnych polskich poetów XX wieku.     Zgodnie z wykształceniem pracował jako radca prawny w biurze Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym stolicy. Współpracował z czasopismami literackimi i teatralnymi. Kilka lat spędził za granicą, głównie w Paryżu. Po I wojnie światowej prowadził kancelarię notarialną w Hrubieszowie i Zamościu.      Leśmian nie był związany z żadna grupą ani prądem literackim, tworzył własny świat poezji. 4 lata przed śmiercią spotkało go oficjalne uznanie - został członkiem Polskiej Akademii Literatury.      Nękany problemami finansowymi, atakowany z powodu żydowskiego pochodzenia umarł na serce w Warszawie. Za życia wydał 3 tomy wierszy - "Łąka", "Sad rozstajny", "Napój ciernisty" i 2 zbiory baśni - "Przygody Sindbada Żeglarza" i "Klechdy

Żył w latach 1891 - 1940. To rosyjski pisarz, autor opowiadań, powieści oraz sztuk teatralnych prezentujących rozmaite konwencje: od satyry, poprzez realizm, fantastykę, groteskę i parodię, po utwory biograficzne.     Po studiach medycznych w Kijowie, w czasie I wojny światowej pracował w szpitalach wojskowych. Zafascynowany bardziej literaturą jak medycyną, w niedługim czasie porzucił medycynę i zaczął pisać. Podjął pracę w Ludowym Komisariacie Oświaty. W roku 1921 przeniósł się wraz z żoną z rodzinnego Kijowa do Moskwy, gdzie przez długi czas borykał się z problemami mieszkaniowymi i finansowymi. Pracował jako dziennikarz i felietonista, a także jako konferansjer w teatrze, redaktor w redakcjach czasopism i wydawnictw. Książki pisał nocami. Aktywnie uczestniczył w życiu literackim, ogarnięty, jak to w ówczesnej Rosji, rewolucją. Nie był jednak zwolennikiem przemian rewolucyjnych. Wkrótce oskarżono go nawet o sprzyjanie burżuazji.     Na przełomie lat 20. i 30. pisarza objęto zakazem

Żył w latach 1883 - 1924. To austriacki pisarz, urodzony i mieszkający przez niemal całe życie w Pradze, w niemieckiej dzielnicy.      Z woli ojca, żydowskiego kupca, wybrał studia prawnicze (wcześniej była to chemia i germanistyka). Od młodości miał kompleksy związane ze swoim wyglądem, żydowskim pochodzeniem i zależnością od ojca. Ukojenie przyniosła mu literatura. To w niej odnalazł sens egzystencji i sposób na życie. Skromny i zarazem obowiązkowy urzędnik firmy ubezpieczeniowej, zapalony wędrowiec, dobry pływak i wioślarz, stopniowo, coraz bardziej poświęcał się pisaniu. W regularnie prowadzonych "Dziennikach" precyzował swoje powołanie, tj. ograniczać całą sferę życia do literatury, w niej nadawać kształt życiu wewnętrznemu, czynić ją narzędziem poznawania i kształtowania samego siebie.       Największym pragnieniem i jednocześnie tęsknotą Kafki było pisanie. To ono dawało mu poczucie szczęścia, jak również zawodu. Autor nie cenił wysoko swej twórczości. Nakazał przyjaci

Żył w latach 1871 - 1922. Pisarz francuski, uważany za mistrza prozy psychologicznej oraz twórcę dzieł, które wytyczyły nowe drogi rozwoju powieści.     Urodził się w zamożnej rodzinie lekarza. Od dziecka żył wręcz w cieplarnianych warunkach, które rekompensowały mu cierpienia związane z wykrytą astmą. Jednocześnie te same warunki przyczyniły się do ukształtowania jego nazbyt delikatnej, nadwrażliwej natury.      Z wyjątkiem studiów na kierunku prawo i nauki polityczne, cała młodość upłynęła artyście na wykwintnym życiu towarzyskim. Odwiedzał salony, muzea, sale koncertowe, a także restauracje i plaże w modnych kurortach. W wieku 35 lat zerwał z salonowym trybem życia i, częściowo zmuszony przez chorobę, zamknął się w mieszkaniu i poświęcił pisaniu. Stworzył ogromne dzieło pod ogólnym tytułem "W poszukiwaniu straconego czasu". Pierwszy tom - "W stronę Swanna" -  nie został dostrzeżony przez krytykę, za to drugi - "W cieniu zakwitających dziewcząt" - otrzym

Jego prawdziwe nazwisko to Wilhelm Apolinary Kostrowicki. Żył w latach 1880 - 1918. To francuski poeta, pisarz i teoretyk sztuki, a także prekursor awangardowych prądów artystycznych, tj. dadaizmu, kubizmu i surrealizmu.     Urodził się w Rzymie. Jego matka była polską arystokratką, zaś ojciec Włochem. Młody pisarz uczył się w liceum na Lazurowym Wybrzeżu, pracował jako nauczyciel domowy w niemieckich posiadłościach francuskiej rodziny, a potem osiadł w Paryżu i dołączył do środowiska artystów. Zaprzyjaźnił się z m.in. Picassem, któremu nawet kilkakrotnie pozował.      To właśnie Apollinaire ukuł termin "surrealizm". Głosił konieczność tworzenia nowego języka sztuki oraz wyzwolenia wyobraźni. Lansował sztukę afrykańską. Nowa twórczość miała wyrażać ducha nowej epoki oraz prezentować oblicze szybko się zmieniającego świata. Z biegiem czasu zmieniały się także poglądy samego artysty na temat kształtu nowej epoki.     Często bywał zakochany, ale równie często bez wzajemności. Li

Żył w latach 1888 - 1965. To poeta, dramaturg, eseista i myśliciel anglo-amerykański.      Urodził się w USA, gdzie jego angielscy przodkowie osiedlili się w XVII wieku. Po studiach na Uniwersytecie Harvarda, gdzie poznawał grekę, łacinę, filozofię starożytną i współczesną oraz literaturę angielską i francuską, wyjechał do Europy. W Paryżu słuchał wykładów Bergsona, a w Londynie zyskał po raz pierwszy swymi utworami uznanie świata literatury.     W 1915 roku na stałe osiadł w Wielkiej Brytanii. 12 lat później przyjął brytyjskie obywatelstwo.     Już pierwsze utwory przyniosły mu miano nowatora poezji anglojęzycznej. Zrezygnował z subiektywizmu w wyrażaniu uczuć. W sztuce domagał się ładu, a w literaturze powściągliwości, aluzyjności oraz dialogu z wielkimi dziełami przeszłości. Światową sławę przyniosła mu wydana w 1922 roku "Jałowa ziemia" - najgłośniejszy poemat XX wieku.      Inną jego słynną powieścią jest wydany w 1935 roku "Mord w katedrze" - dramat poetycki n

To pseudonim artystyczny Marii Gabrieli Janowskiej (z domu Korwin-Piotrowskiej). Żyła w latach 1857 - 1921.      Wychowana w zamożnej rodzinie ziemiańskiej, w młodym wieku poślubiła oficera gwardii carskiej. Wkrótce jednak go opuściła, zerwała z własnym środowiskiem i rozpoczęła trudną karierę jako aktorka wędrownej trupy teatralnej, cierpiąc biedę i znosząc wiele upokorzeń. W roku 1889 wyjechała na kilka lat do Paryża, gdzie m.in. związała się ze słynnym teatrem naturalistycznym Th éâtre Libre Antoine. Po powrocie do Polski nadal grała w objazdowym zespole teatralnym, który sama założyła, a także w teatrach Krakowa oraz Lwowa. Porzuciła jednak aktorstwo i nawiązała współpracę z redakcją lwowskiego "Słowa Polskiego", gdzie publikowała recenzje i felietony teatralne. Wyszła po raz drugi za mąż i w 1902 roku założyła własną szkołę teatralną w Krakowie. Od lat próbowała też swoich sił jako pisarka i w końcu ta dziedzina przyniosła jej sławę.      Napisała wiele powieści i nowel,

Żył w latach 1874 - 1941. "Boy" to jego pseudonim.     Był synem znanego kompozytora Władysława Żeleńskiego. Z zawodu był lekarzem, a pracował jako pediatra. Pisywał też artykuły na temat higieny i świadomego macierzyństwa. Popularność zdobył jednak jako satyryk, krytyk literacki, tłumacz, poeta i publicysta. Na jego artystyczne zainteresowanie wpłynęła m.in. przyjaźń ze starszym kuzynem - Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem, jak również fascynacja Przybyszewskim, czy raczej - jak podają niektórzy badacze jego twórczości - żoną Przybyszewskiego, Dagną.      Zadebiutował jako autor wierszy i piosenek satyrycznych do krakowskiego kabaretu literackiego "Zielony Balonik", wydanych później w tomie "Słówka". Jego ogromną zasługą jest przetłumaczenie na język polski  i opracowanie ponad 100 dzieł literatury  i filozofii francuskiej - w tym np. "Moliera, Balzaca, Voltera, Pascala, Diderota, Villona, Reblais, Prousta. Wydał także szkice i studia o literaturze franc

Żył w latach 1864 - 1925.      Urodził się na kielecczyźnie,  a pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Uczęszczał do kieleckiego gimnazjum, lecz nie był pilnym uczniem. Za to z prawdziwą pasją oddawał się czytaniu. Pochłaniała go przede wszystkim literatura polskiego romantyzmu, zakazana przez zaborców. Bieda i nieleczona gruźlica sprawiły, że musiał przerwać studia na Uczelni Weterynaryjnej i podjąć pracę guwernera. W tym trudnym okresie przez 10 lat pisał "Dzienniki", których część odnaleziono i wydano dopiero wiele lat po śmierci pisarza.     Od 1892 roku przez 4 lata pracował jako bibliotekarz w Muzeum Narodowym Polskim w Szwajcarii. Wtedy też powstały jego opowiadania i nowele, w tym. m.in. "Siłaczka", "Doktor Piotr", "Zmierzch", "Rozdziobią nas kruki, wrony...", "Mogiła", jak również powieści "Promień" i "Syzyfowe prace", opublikowane pod pseudonimem Maurycy Zych. Od 1897 roku mieszkał w Warszaw

      Żył w latach  1869 - 1907. To najbardziej wszechstronny twórca Młodej Polski: dramaturg, poeta, malarz, projektant witraży i artystycznych przedmiotów użytkowych, grafik, scenograf, reformator sztuki teatralnej, który całe życie był związany z Krakowem. Jako uczeń Jana Matejki współuczestniczył w pracach nad polichromią kościoła Mariackiego. Następnie wraz ze swoim przyjacielem, malarzem, Józefem Mehofferem, wyjechał na studia do Paryża, gdzie zainteresował się nowymi prądami w malarstwie i teatrze.     Po powrocie do Krakowa wykonał witraże - "Bóg Ojciec - Stań się", "Błogosławiona Salomea", "Święty Franciszek" oraz polichromię w kościele franciszkanów. W 1898 roku został kierownikiem artystycznym krakowskiego "Życia", nadając temu pismu swoimi ilustracjami niepowtarzalną oprawę graficzną. Współpracował również w charakterze dekoratora z Teatrem Miejskim, gdzie zadebiutował także jako  dramaturg sztuką "Warszawianka".     W 1900

Żył w latach 1865 - 1940.      Urodził się w Ludźmierzu na Podhalu. Znał góry i folklor góralski, był zapalonym taternikiem, a swoją miłość do gór wyrażał zarówno w młodopolskich lirykach, jak i pisanych stylizowaną góralską gwarą opowiadaniach. Był przyrodnim bratem malarza Włodzimierza Tetmajera, a ciotecznym Tadeusza Boy-Żeleńskiego.     W okresie Młodej Polski cieszył się ogromną popularnością, kobiety go adorowały, podziwiano jego twórczość za wirtuozerię słowa i śmiałą lirykę erotyczną. Wyspiański uwiecznił go w swoim "Weselu" pod postacią Poety. W okresie międzywojennym jego sława przygasła, a choroba psychiczna uniemożliwiła mu pracę pisarską. Pod koniec życia stracił wzrok, żył w biedzie i samotności. Zmarł jako bezdomny nędzarz w okupowanej przez Niemców Warszawie.      Jego wiersze, a szczególnie druga seria "Poezji" wydana w 1894 roku, wywarły duży wpływ na postawy młodopolskich artystów. Pisał także dramaty - "Judasz", "Zawisza Czarny&quo

Żył w latach 1860 - 1904. Rosyjski dramaturg i prozaik.       Publikował już jako student medycyny. Były to utwory satyryczno-humorystyczne - "Kameleon", "Śmierć urzędnika", łączące liryzm z ironią.      Jego życie było wypełnione twórczością literacką, pracą w charakterze lekarza, działalnością społeczną, a także walką ze słabościami własnego organizmu niszczonego przez gruźlicę. Pomimo choroby udał się w morderczą podróż na wyspę zesłańców, aby zebrać materiały do książki o katorżnikach - "Sachalin".      Swoją dramaturgią wywarł duży wpływ na rozwój teatru światowego, mimo, iż jego pierwsza sztuka - znana później jako "Platonow" - została doceniona dopiero wiele lat po jego śmierci.      Teatrem interesował się od lat młodzieńczych, kiedy to jako gimnazjalista charakteryzował się, żeby go wpuszczono na spektakle teatru zawodowego, zabronione dla młodzieży szkolnej. Pisał felietony  teatralne i opowiadania z życia rosyjskiej sceny.      Wartość

Żył w latach 1828 - 1906. Był norweskim dramaturgiem, który już w wieku 20 lat zaczął pisać sztuki teatralne. Przez wiele lat pracował jako kierownik sceny i reżyser. Przygotował ponad 100 przedstawień.     W swych sztukach - np. "Nora, czyli Dom Lalki", "Dzika kaczka", "Upiory", "Peer Gynt", "Wróg ludu" - podejmował problemy etyczne, tj. rolę prawdy i kłamstwa w życiu człowieka, relacji na linii jednostka a społeczeństwo.

      Żył w latach 1875 - 1955. To wybitny eseista i powieściopisarz niemiecki.     W 1929 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla za powieść-sagę "Buddenbrookowie", którą napisał w wieku 25 lat. Sławę zdobył opowiadaniami: "Śmierć w Wenecji", "Tristan", "Tonio Kr öger", powieściami: "Czarodziejska góra", "Doktor Faustus", "Lotta w Weimarze", "Józef i jego bracia", a także esejami o literaturze i pisarzach.      W 1933 roku opuścił nazistowskie Niemcy i pozostał na emigracji do końca życia.

Właściwie to Józef Teodor Konrad Korzeniowski. Żył w latach 1857 - 1924.     To angielski pisarz polskiego pochodzenia. Jako dziecko znalazł się w głębi Rosji, dokąd jego ojciec, również pisarz - Apollo Nałęcz Korzeniowski - został wraz z rodziną zesłany za działalność konspiracyjną przed powstaniem styczniowym. Po śmierci rodziców wychowywał go wuj. Chłopiec mieszkał u niego w Krakowie i tam też chodził do gimnazjum. W wieku 17 lat opuścił Polskę w poszukiwaniu przygód. Pływał po morzu najpierw w charakterze majtka, później w stopniu kapitana brytyjskiej floty handlowej. Podróżował do Australii, Afryki, Indonezji. W swym burzliwym życiu doświadczył wielu przygód, jak pojedynki, awantury, a nawet przemyt broni. Poznał również czym jest odpowiedzialna i niebezpieczna praca na morzu.     W roku 1886 uzyskał brytyjskie obywatelstwo, a w 1895 roku ożenił się z Angielką. Rzucił pływanie po morzach i poświecił się pracy pisarskiej. Pisał w języku angielskim, którego zaczął się uczyć w wieku

     Niewątpliwie ciemną stroną reformy kościoła było przywrócenie do życia powołanej w XII wieku (a w następnych wiekach niemal zapomnianej) Świętej Inkwizycji. Jej zadaniem było sądzenie ludzi podejrzanych o odstąpienie od wiary katolickiej, czyli za herezję, ale też zwalczanie wszelkich przejawów oryginalnej myśli naukowej.      Działalność Świętej Inkwizycji zapisała się w szczególny sposób w Hiszpanii, gdzie na skutek jej wyroków spalono na stosach kilka tysięcy osób. W innych krajach miała ona mniejszy zasięg. W Polsce ta instytucja praktycznie nie działała.      Jednym z jej działań była cenzura polegająca na prowadzeniu wykazu dzieł, których wiernym nie wolno było czytać - był to tak zwany Indeks ksiąg zakazanych ( Index Librorum prohibitorum ). Powstał on w 1559 roku.       Na czarną listę trafiały dzieła heretyckie oraz takie, które podważały majestat kościoła. Zakazanych książek nie można było wydawać, a jak już je wydano, to p ublicznie palono. Ich autorów skazywano z kolei

     Żył w latach 1491 - 1556.     Przez wiele lat służył jako oficer w hiszpańskiej armii. W 1521 roku, lecząc się z odniesionych ran, pod wpływem religijnych lektur, nawrócił się. Udał się z pielgrzymka do Ziemi Świętej, a po powrocie do Europy osiedlił się w Paryżu, gdzie studiował łacinę i filozofię.      W 1534 roku wraz z 6 towarzyszami złożył śluby zakonne i rozpoczął pracę nad regułą Towarzystwa Jezusowego, którego zadaniem miała być obrona oraz szerzenie wiary katolickiej. W 1540 roku nowy zakon został zatwierdzony papieską bullą Regimini militantis ecclesiae przez papieża Pawła III.     W 1623 roku papież Urban VIII uznał Loyola za świętego. 

     W 1534 roku Hiszpan Ignacy Loyola utworzył Towarzystwo Jezusowe, potocznie zwane zakonem jezuitów. Od początku swej działalności zakon stał się ważnym i skutecznym narzędziem katolicyzmu w walce z reformacją. Członków zakonu obowiązywało ślepe posłuszeństwo wobec przełożonych i całkowite podporządkowanie się papieżowi. Oprócz ślubów zakonnych jezuici składali dodatkowy ślub posłuszeństwa właśnie papieżowi. Ich hasło brzmiało: ad maiorem gloriam dei - na większą chwałę bożą. I temu właśnie podporządkowane zostały ich działania, czyli prowadzenie duszpasterstwa, działalność misyjna i oświatowa.      Początkowo jezuici skupili się przede wszystkim na walce z reformacją, prowadzeniu dysput z innowiercami, publikowaniu katolickiej literatury oraz na katechizacji i budowie systemu szkolnictwa. Wprowadzili nowy typ szkoły średniej, a mianowicie kolegium. Pierwsze kolegia powstały w Rzymie. Wprawdzie szkoły te były bezpłatne, jednak przyjmowały głównie dzieci z zamożnych rodzin, chociaż

     Niemcy 1517 - Luter zawiesza 95 tez na drzwiach kaplicy w Wittenberdze, początek reformacji 1521 - cesarz Karol V potępia Lutera edyktem wormackim 1524-25 - powstanie chłopskie pod wodzą Thomasa Münzera 1525 - Prusy zostają pierwszym państwem, które ogłasza luteranizm religią panującą 1546-55 - wojny religijne 1555 - pokój w Augsburgu  Niderlandy 1518 - początki luteranizmu  1535 i później - dynamiczny rozwój kalwinizmu , który szczególnie na północy kraju zdobywa przewagę 1579 - ogłoszenie przez sygnatariuszy Rady Utrechckiej wolności religijnej; katolicyzm w południowych Niderlandach Szwajcaria 1523 - rada miejska Zurychu przyjmuje program reformatorski Ulricha Zwingli 1541 - Genewa głównym ośrodkiem kalwinizmu; obowiązują surowe przepisy dotyczące czystości religijnej oraz moralności połowa XVI wieku - obok siebie funkcjonują kantony protestanckie i katolickie Francja połowa XVI wieku - luteranizm i kalwinizm wyznawane przez 1/4 ludności 1562-98 - wojny religijne 1598 - edykt

     Poza Niemcami do krwawych wojen religijnych dochodziło w 2. połowie XVI wieku we Francji i w Niderlandach.     We Francji na czele zwalczających się katolików i zwolenników nauki Kalwina - zwanych hugenotami - stanęły dwie rywalizujące ze sobą gałęzie rodu królewskiego. I tak panujący ród Walezjuszy popierał katolików, zaś ich krewni Burbonowie hugenotów. Jak łatwo się domyślić, doprowadziło to do okrutnych rzezi, z których szczególnie jedna przeszła do historii. Chodzi oczywiście o paryską Noc Świętego Bartłomieja, z 23 na 24 sierpnia 1572 roku, kiedy to zamordowano około 3 tysięcy hugenotów.     W przeciwieństwie do innych krajów, kościół katolicki we Francji był od XIV wieku uzależniony od króla. Oznaczało to, że to właśnie monarcha dysponował dobrami kościelnymi i decydował o obsadzie wyższych stanowisk kościelnych. Z związku z powyższym nie potrzebował występować przeciwko kościołowi, żeby umocnić swoją władzę w państwie. Francuscy królowie byli przeciwnikami "nowinek&qu

Żył w latach 1854 - 1891.      Jego życie było naznaczone buntem przeciwko więzom, jakie narzucała mu małomiasteczkowa moralność środowiska, w którym się wychował. Jego młodość znaczyły ucieczki z domu, włóczęga, a także fascynacja poezją. Wiersze, które napisał będąc nastolatkiem, wywarły duży wpływ na lirykę francuską.      Jego znajomość z Verlaine miała dramatyczny przebieg. Ten wiele lat później wydał "Iluminacje" Rimbaud, czyli interesującą prozę poetycką. W wieku 19 lat pisarz tworzy swoje ostanie dzieło, tj. "Sezon w piekle", w którym to opisuje swoje życie, a także szydzi z europejskiego społeczeństwa. Pożegnawszy się z karierą poety, rozpoczął wędrówkę po świecie. Pracował m.in. jako nauczyciel, robotnik, nadzorca w kamieniołomach. Handlował też kością słoniową, a podobno nawet bronią i czarnymi niewolnikami.