kartka z historii

     Józef Mehoffer (1869 - 1946) - to jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski.     Jego twórczość kształtowała się pod wpływem wiedeńskiej secesji i średniowiecznego francuskiego malarstwa witrażowego. Cechuje ją dekoracyjność linii i koloru, soczysta gama barwna, zamiłowanie do złoceń i ornamentów; wprowadził motywy alegoryczne i symboliczne. W jego twórczości główne miejsce zajmują witraże i polichromie ścienne, należące do najwspanialszych osiągnięć sztuki dekoracyjnej w Polsce: 13 witraży w katedrze we Fryburgu szwajcarskim, witraże katedry wawelskiej, polichromia skarbca na Wawelu.     Mehoffer malował obrazy symboliczne - Dziwny ogród , wnętrza - Majowe słońce , pejzaże, liczne dekoracyjne portrety - autoportrety , Śpiewaczka . Ponadto projektował również meble, dekoracje teatralne, wnętrza oraz uprawiał grafikę użytkową. Dziwny ogród

     Jan Matejko (1838-93) - malarz, najwybitniejszy przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego XIX wieku.     W latach 1852-58 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, a w latach 1859-60 w Monachium i Wiedniu. Od roku 1864 Członek Towarzystwa Naukowego w Krakowie i wielu akademiach zagranicznych. Od roku 1873 dyrektor Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie.      Matejko odbył wiele zagranicznych podróży - w tym do Czech, Węgier, Paryża, Wiednia, Italii, Turcji, ale też po Polsce.      Od połowy lat 50. tworzył obrazy głównie historyczne, poprzedzone wnikliwymi studiami historycznymi i zabytkoznawczymi. Jego główne dzieła to: Stańczyk , Kazanie Skargi , Rejtan , Unia Lubelska , Stefan Batory pod Pskowem , Zawieszenie dzwonu Zygmunta , Bitwa pod Grunwaldem , Hołd pruski , Sobieski pod Wiedniem , Kościuszko pod Racławicami , Konstytucja 3 maja , a także cykle Dzieje cywilizacji w Polsce .      Większość z jego obrazów to ogromne kompozycje o wielkiej sile wyrazu, które cechuje połą

     Juliusz Kossak (1824-99) - polski malarz, akwarelista; ojciec Wojciecha.     Podróżował po Wołyniu, Podolu i Ukrainie malując stadniny, polowania, i podobizny koni. W latach 1853-56 przebywał w Warszawie, a od 1856 w Paryżu, gdzie zaprzyjaźnił się z Vernetem. W 1861 wrócił do kraju. Z kolei w latach 1862-68 był kierownikiem artystycznym "Tygodnika Ilustrowanego". W kolejnych latach znowu podróżował, najpierw był w Monachium i Paryżu (1867-68), później w Krakowie.      Malował sceny batalistyczne, historyczno-rodzajowe, rodzajowe, a także jeźdźców w ujęciu portretowym oraz karykatury. Głównym tematem jego prac był przede wszystkim koń. Najważniejsze dzieła to: Mohort prezentujący stadninę , Wyjazd na polowanie , Odsiecz smoleńska . Do tego dochodziły ilustracje do m.in. poematów Pola i Trylogii Sienkiewicza.      Wojciech Kossak (1857 - 1942) - polski malarz, współautor Panoramy Racławickiej; syn Juliusza.      Studiował w Krakowie, Monachium i Paryżu. Od roku 1916 był

     Jan Piotr Noblin, a właściwie Jean-Pierre Norblin de la Gourdaine (1745 - 1830) - to francuski malarz, rysownik oraz grafik przebywający w Polsce.     W latach 1772-74 w służbie Czartoryskich w Paryżu i Londynie, a od 1774 roku już w Polsce. W latach 1783-85 i ponownie 1789-90 przebywał w Arkadii koło Nieborowa, po roku 1794 bywał w Puławach i okolicy, a w 1804 roku wrócił do rodzinnej Francji.  Szlachcic polski  Norblin wykonał dekoracje rezydencji w Powązkach (zniszczone w roku 1794), plafon "Jutrzenka" w Arkadii (lata 1783-85). W latach 1777-78 ilustrował "Myszeidę" Krasickiego.      Do jego twórczości zaliczają się także liczne rysunki przedstawiające typy ludności, tj. mieszczańskie, szlacheckie i inne oraz sceny rodzajowe. Wielokrotnie rysował sejmiki polskie (lata 1785-1809) i scenę zaprzysiężenia Konstytucji 3 maja (lata 1791-1806), bitwy i sceny z powstania kościuszkowskiego.     Po powrocie do Francji rysował sceny związane z Polską na podstawie przyw

     Antonio Vivaldi (1678 - 1741) - włoski kompozytor i skrzypek, ksiądz, a także jeden z czołowych reprezentantów późnego baroku.     Jest autorem 49 oper, oratoriów, kantat, symfonii, sonat i muzyki kościelnej. Ponadto Vivaldi wzbogacił technikę gry na skrzypcach i na wiolonczeli; rozwinął formę koncertu solowego, a zwłaszcza skrzypcowego (m.in. Cztery pory roku , Burza morska , Polowanie ).     Jego twórczość zyskała na popularności w XX wieku.

     Giuseppe Verdi (1813 - 1901) - włoski kompozytor, jeden z wielkich twórców opery włoskiej.      Jego wczesne opery - Nabuchodonozor  i Ernani - nawiązywały do opery heroicznej. Dopiero jego późniejsza, dojrzała twórczość reprezentuje operę realistyczną, charakteryzującą się bogactwem melodyki - Rigoletto , Trubadur , Traviata , Bal maskowy , Don Carlos , Aida ; inne jego utwory to komedia liryczna Falstaff , a także Requiem i Stabat Mater .

     Richard Wagner (1813-83) - to niemiecki kompozytor, dyrygent, poeta i teoretyk sztuki, a także jeden z głównych przedstawicieli niemieckiego neoromantyzmu, twórca dramatu muzycznego.     Był wybitnym nowatorem w dziedzinie harmonii - tzw. akord tristanowski i instrumentacji (wprowadził m.in. tzw. tuby wagnerowskie).      Po licznych podróżach do m.in. Paryża, Drezna i Szwajcarii osiadł w 1872 roku w Bayreuth, gdzie w latach 1872-75 wzniesiono według jego projektu teatr muzyczny.      Trzon twórczości Wagnera stanowią opery i dramaty muzyczne (własne libretta często wzorowane na mitach starogermańskich). Jego wczesne dzieła jak np. "Holender tułacz" były tak naprawdę operami romantycznymi. Koncepcja dramatu muzycznego tak naprawdę została zawarta w tetralogii Pierścień Nibelunga ("Złoto Renu", "Walkiria", "Zygfryd", "Zmierzch bogów"). Inne jego dzieła to: dramat "Tristan i Izolda", opera "Śpiewacy norymberscy",

      Johann Strauss starszy (1804-49) - austriacki kompozytor, ojciec Johanna młodszego.     W 1824 roku założył zespół muzyczny, z którym występował jako skrzypek i dyrygent w kawiarniach Wiednia, a od 1833 roku również za granicą. Jako dyrygent balów dworskich od roku 1835 przyczynił się do rozpowszechniania w Wiedniu walca.      Jest autorem 152 walców, a także kontredansów, polek, galopów i marszów.     Johann Strauss młodszy (1825-99) - austriacki kompozytor, zwany królem walca; syn Johanna starszego.     W 1844 roku założył orkiestrę, z którą odbył liczne tournée po Europie i USA.     Jego najsłynniejsze walce wiedeńskie to: Nad pięknym modrym Dunajem , Wino, kobieta i śpiew , Wiedeńska krew , z operetek najbardziej znane to: Zemsta nietoperza i Baron cygański . Ponadto Strauss młodszy tworzył polki, kadryle oraz marsze. 

     Franz Schubert (1797 - 1828) - to austriacki kompozytor, jeden z głównych przedstawicieli romantyzmu w muzyce, twórca pieśni romantycznej.     Mieszkał w Wiedniu, otoczony gronem przyjaciół, uczestników słynnych posiedzeń muzycznych zwanych Schubertiadami. Stworzył około 600 pieśni - (w tym cykle: Piękna młynarka , Podróż zimowa ), Małgorzata przy kołowrotku , Polna różyczka ; ballady: Król elfów ; 8 symfonii ( VIII h-moll zwana Niedokończoną , VII C-dur zwana Wielką ), utwory fortepianowe, kameralne ( Kwartet smyczkowy d-moll , zwany Śmierć i dziewczyna , Kwintet fortepianowy A-dur zwany Pstrąg ), opery, singspiele, msze, muzyka do sztuki von Chézy Rozamunda, Księżniczka Cypru . 

     Wolfgang Amadeusz Mozart (1756-91) - to austriacki kompozytor, jeden z klasyków wiedeńskich.     Występował od 6 roku życia z ojcem Leopoldem i siostrą Anną Marią. Grał na klawikordzie, klawesynie i fortepianie na dworach cesarskich, królewskich i w salonach arystokracji w całej Europie. W latach 1769-77 i 1779-81 był koncertmistrzem kapeli arcybiskupa w Salzburgu. W tym też czasie wyjeżdżał do Wiednia, Monachium, Paryża, Włoch i Mannheimu. Od roku 1781 przebywał na stałe w Wiedniu. W 1787 został mianowany kompozytorem cesarskim.     Na jego twórczość składają się m.in.: opery - seria: Idomeneo , La clemenza di Tito , włoskie opery buffa: La finta giardiniera , Wesele Figara , Cosi fan tutte , a także do niemieckiego singspielu Bastien und Bastienne , Uprowadzenie z seraju , Czarodziejski flet ; Don Giovanni ; symfonie, m.in: D-dur zwana Paryską , C-dur zwana Linzką , D-dur zwana Haffnerowską , D-dur zwana Praską , C-dur zwana Jowiszową . Skomponował też 4 fantazje, ronda, wa

     Ferenc Liszt (1811-86) to węgierski kompozytor i pianista.     Od 1823 roku studiował w Paryżu, gdzie zaprzyjaźnił się m.in. z Chopinem. W latach 1839-47 odbył wiele tournée koncertowych. Od roku 1848 przebywał w Weimarze, gdzie działał jako pedagog, kierownik oraz dyrektor opery, wystawiając wiele współczesnych dzieł - m.in. opery Wagnera, z którym łączyła go przyjaźń.     W 1861 roku przeniósł się do Rzymu, a 4 lata później przyjął niższe święcenia kapłańskie. Z kolei w ostatnich latach życia działał w Budapeszcie - w 1875 został nawet dyrektorem nowo powstałej akademii muzycznej - a także w Weimarze i Rzymie.      Liszt był czołowym twórcą neoromantyzmu w muzyce; stworzył gatunek poematu symfonicznego i rozwinął fakturę fortepianową, którą kształtował na wzorach orkiestrowych z uwypukleniem czynnika wirtuozowskiego.      Jego główne kompozycje to: poematy symfoniczne - Tasso , Prometeusz , Preludia , Mazepa ; programowe symfonie - Faustowska , Dantejska ; utwory na fortepian:

      Claude Debussy (1862 - 1918) - kompozytor francuski, twórca i zarazem główny przedstawiciel impresjonizmu muzycznego, który w skrystalizowanej formie ukazał się w utworze symfonicznym pt. "Popołudnie fauna".     Na jego twórczość miały wpływ ówczesne prądy w malarstwie, tj. głównie impresjonizm, ale też środowisko symbolistów oraz muzyka rosyjska i egzotyczna. Jego twórczość jest także wyrazem innych tendencji XX wieku, jak ekspresjonizm, folkloryzm czy neoklasycyzm.     Debussy nawiązał w twórczości fortepianowej do tradycji miniatury instrumentalnej, tj. tworzył kompozycje programowe o poetyckich tytułach: Światło księżyca , Ogrody w deszczu . Przeważnie publikował je w cyklach: Dwie arabeski , Suite bergamasque , Kącik dziecięcy , Preludia , Etuidy . Inne jego utwory to: utwory orkiestrowe jak Nocturnes , Morze , Images , oratoryjne misterium Męczeństwo świętego Sebastiana , opera Peleas i Melizanda , balet Jeux , a także kantaty, utwory kameralne, pieśni. 

     Fryderyk Chopin (1810-49) - pianista i zarazem największy polski kompozytor.     Urodził się w Żelazowej Woli, a gry na fortepianie uczył się w Warszawie, a następnie kształcił się w latach 1826-29 pod kierunkiem Elsnera w Szkole Głównej Muzyki. Od roku 1818 dawał publiczne koncerty w Warszawie, w 1826 w Dusznikach, a w 1829 w Wiedniu. W następnym roku opuścił Warszawę i osiedlił się w Paryżu. Początkowo często koncertował, dzięki czemu zyskał europejską sławę, później poświęcił się głównie kompozycji i pracy dydaktycznej.     Przyjaźnił się z George Sand, utrzymywał kontakty z kołami europejskiej awangardy kulturalnej - z m.in. Schumann, Liszt, Balzac, Delacroix oraz z polskimi emigrantami - Mickiewicz, Ursyn Niemcewicz, Norwid.     Chopin tworzył niemal wyłącznie kompozycje fortepianowe: z orkiestrą - 2 koncerty ( f-moll , e-moll ), Rondo a la Krakowiak , Wariacje na temat Mozarta ; solowe - 3 sonaty, 2 fantazje, 27 etiud, 26 preludiów, 17 polonezów, 58 mazurków, 17 walców, 21 n

      Piotr Czajkowski (1840-93) - to rosyjski kompozytor. Jego najsłynniejsze dzieła to oczywiście balety "Jezioro łabędzie" i "Dziadek do orzechów".      W latach 1866-78 był profesorem konserwatorium w Moskwie, a dzięki pomocy materialnej Nadieżdy von Meck poświęcił się wyłącznie pracy twórczej. Odbywał podróże koncertowe po Europie, a w roku 1891 odwiedził Amerykę.      Na jego twórczość składają się: muzyka sceniczna - opery, jak np. Wojewoda , Eugeniusz Oniegin , Mazepa , Trzewiczki , Dama Pikowa , Jolanta ; balety - Jezioro łabędzie , Dziadek do orzechów , Śpiąca królewna ; symfonie: I g-moll "Zimowe marzenia", IV f-moll , V e-moll , VI h-moll zwana "Patetyczną", Manfred ; uwertury, fantazje - Romeo i Julia , Burza , Francesca da Rimini ; poematy symfoniczne, Kaprys włoski ; Koncert skrzypcowy , Wariacje "Rococo" na wiolonczelę i orkiestrę ; muzyka fortepianowa: Koncert b-moll , cykl miniatur Pory roku ; utwory kameralne oraz p

     Johannes Brahms (1833-97) - to kompozytor niemiecki.      Był przeciwnikiem muzyki programowej Liszta i Wagnera. Nawiązywał do twórczości Beethovena i form baroku, lecz przejął od romantyków gatunki liryki wokalnej, tendencję do wykorzystywania elementów ludowych.     Na jego twórczość składają się: 4 symfonie ( c-moll , D-dur , F-dur , e-moll ), uwertury ( Akademicka , Tragiczna ), 2 serenady, Wariacje na temat Haydna , 2 koncerty fortepianowe ( d-moll , B-dur ), Koncert skrzypcowy D-dur , Koncert a-moll na skrzypce i wiolonczelę, N iemieckie requiem , kantaty, utwory kameralne, fortepianowe (3 sonaty, ballady, rapsodie, wariacje, fantazje, walce, intermezza, Tańce węgierskie na 4 ręce), chóralne oraz ponad 200 pieśni solowych.

     Ludwig van Beethoven (1770 - 1827) - niemiecki kompozytor; jeden z największych twórców muzyki, klasyk wiedeński.     Urodził się w Bonn, w rodzinie o tradycjach muzycznych (pierwsze nauki pobierał od ojca). Przebywał tam do roku  1792, gdzie był nadwornym muzykiem. W 1792 roku wyjechał do Wiednia. Uczył się m.in. od Haydna i Salieriego. Wsławił się jako pianista oraz kompozytor, a pierwszy publiczny koncert dał w roku 1795. W następnym roku odbył liczne podróże, w tym do Berlina i Pragi. Jeszcze w Wiedniu zaprzyjaźnił się z hrabią von Brunswik i jego siostrami - Teresą i Józefiną. Jedna z nich była prawdopodobną adresatką listów "Do nieśmiertelnej ukochanej".       Dzięki pomocy materialnej mecenasów, a także wydawaniu swych dzieł, Beethoven tworzył jako niezależny artysta. Niestety artysta stopniowo tracił słuch, aż wreszcie w roku 1818 ogłuchł całkowicie. Mimo to nie zaprzestał pracy twórczej.      Jego twórczość to m.in.: symfonie - I - C-dur , III - Es-dur (zwana

     Johann Sebastian Bach (1685 - 1750) - to niemiecki kompozytor i organista.      W latach 1708-14 był organistą i muzykiem na dworze księcia Wilhelma Ernesta w Weimarze, następnie w latach 1714-17 koncermistrzem kapeli weimarskiej, potem, w 1717-23 - organistą na dworze księcia Leopolda w Koethen, a w latach 1723-50 kantorem szkoły przy kościele Świętego Tomasza w Lipsku. Tam również prowadził od roku 1729 koncerty Collegium Musicum.      Jego dorobek stanowi szczytowe osiągnięcie baroku. Bach uprawiał niemal wszystkie znane w tej epoce formy i gatunki. Osiągnął mistrzostwo w zakresie konstrukcji polifonicznych.     Bach za życia był znanym i cenionym organistą i pedagogiem. Jego popularność jako kompozytora datuje się od roku 1829, kiedy to Mendelssohn-Bartholdy w 100 lat po prawykonaniu odtworzył jego Pasję według świętego Mateusza (rok 1729).      Ważniejsze kompozycje Bacha to: Pasja według świętego Jana , Magnificat , Msza h-moll , ponad 200 kantat kościelnych i świeckich, m

     Paul C ézanne (1839 - 1906) - to francuski malarz, jeden z najwybitniejszych twórców sztuki nowoczesnej.      W latach 1861-64 przebywał w Paryżu, gdzie studiował dzieła dawnych mistrzów w Luwrze oraz uczęszczał do Acad émie Suisse. Zaprzyjaźnił się z Pissarrem i tym samym zbliżył się do grupy przyszłych impresjonistów. W 1888 roku osiadł w Aix, gdzie przebywał do końca życia.     We wczesnym okresie twórczości tworzył ekspresyjne sceny figuralne, ale też martwe natury, pejzaże z Estaque i Paryża, a także studia portretowe. W latach 1890-95 malował głównie kompozycje figuralne i portrety. Od 1898 niemal do końca życia pracował nad "Wielkimi kąpiącymi się".     Jego bardziej znane dzieła to: "Kuszenie świętego Antoniego", "Idylla", "Martwa natura z czarnym zegarem", "Portret Chocqueta", "Autoportret", "Topole", "Błękitny wazon", "Autoportret z paletą", "Kąpiące się", "Grający w

    William Turner (1775 - 1851) - to angielski malarz i grafik, jeden z najwybitniejszych pejzażystów XIX wieku. Ostatnia droga Temeraire Początkowo malował głównie akwarelowe pejzaże pod wpływem mistrzów holenderskich, po roku 1796 również obrazy olejne. Inspirowany dziełami Lorraina namalował serię fantastycznych pejzaży, sceny historyczne i widoki okolic Londynu. Po roku 1820 tworzył pejzaże i mariny, których głównymi elementami kompozycji stały się kolor i światło.      Turner zajmował się także grafiką i rysunkiem, a jego twórczość stała się jednym ze źródeł inspiracji dla impresjonistów.

      Pablo Ruiz Picasso (1881 - 1973) - to malarz hiszpański, przedstawiciel kubizmu.     Studiował w Barcelonie i Madrycie, podróżował do Francji, gdzie ostatecznie osiadł na stałe.      Na lata 1901-04 przypisuje się jego pierwszą manierę, tak zwany okres  błękitny. Następnie jego twórczość przechodziła przez tak zwany okres różowy - lata 1905-06, do prekubizmu, by w roku 1909 osiągnąć fazę kubizmu analitycznego (warto tu wspomnieć, że Picasso współpracował z Braque). W latach 1911-12 mamy fazę kubizmu syntetycznego. Następnie w latach 1917-24 zainteresował się scenografią (współpracował z Diagilewem), a w roku 1917, pod wpływem podróży do Italii, nastąpił częściowy zwrot do maniery "klasycznej", przy jednoczesnym rozwijaniu problematyki kubizmu syntetycznego. W  latach 20. zaznajamiał się z surrealistami, czego przykładem jest "Taniec" z roku 1925.      Picasso miał osiągnięcia w rzeźbie, grafice i ilustratorstwie (m.in. ilustrował "Metamorfozy" Owidiu

     Vincent Van Gogh (1853-90) - holenderski malarz.     Z malarstwem zetknął się pracując w młodości w antykwariatach Goupila w Hadze, Londynie i Paryżu. W latach 1878-79 prowadził działalność misyjną wśród górników w belgijskim zagłębieniu węglowym w Borinage. W latach 1881-86 przebywał kolejno w Hadze, Nuenen i w Antwerpii, tworząc realistyczne, surowe rysunki, akwarele i obrazy nawiązujące do holenderskiego malarstwa rodzajowego XVII wieku.      W 1886 roku przyjechał do Paryża, do brata Theo, przyjaciela i doradcy w sprawach artystycznych, który wspierał go też materialnie. Tam też, pod wpływem malarstwa impresjonistycznego oraz grafiki japońskiej, Van Gogh rozjaśnił i wzbogacił koloryt - warto tu wymienić pejzaże z Montmartre i okolic Paryża, portrety. W 1888 roku wyjechał do Arles, gdzie ukształtował się w pełni styl jego malarstwa.      Z powodu rozwijającej się choroby psychicznej został umieszczony w zakładzie Saint-R émy, gdzie w latach 1889-90 powstały liczne pejzaże o pot

     Edvard Munch (1863 - 1944) - to norweski malarz i grafik. Krzyk  Studiował w Oslo i Paryżu, gdzie uległ wpływowi malarstwa postimpresjonistycznego. Wiele lat spędził w Niemczech, Francji i Italii. Przyjaźnił się ze Stanisławem Przybyszewskim. Był także związany z symbolistami i szkołą z Pont-Aven. Po ciężkiej chorobie nerwowej w 1909 roku osiadł w Norwegii.   Tworzył symboliczne kompozycje figuralne, portrety, pejzaże, projekty dekoracji teatralnych (w tym m.in. do "Peer Gynta" Ibsena) oraz dekoracje ścienne (na uniwersytet w Oslo). Jego twórczość oddziaływała bardzo silnie na malarstwo europejskie początku XX wieku, będąc jednym z głównych źródeł ekspresjonizmu.    Jego najsłynniejszym dziełem jest oczywiście "Krzyk", ale Munch namalował też m.in.: "Dziewczęta na moście", "Zazdrość", "Taniec życia", "Fryz życia".

     Gustav Klimt (1862 - 1918) - to austriacki malarz i grafik, jeden z twórców Secesji Wiedeńskiej.      Tworzył obrazy alegoryczne, pejzaże i portrety, z czego najsłynniejszym jest bez wątpienia "Portret Adeli Bloch-Bauer". Jego dzieła charakteryzują się delikatnym kolorytem i płaską, dekoracyjną plamą barwną. Portret Adeli Bloch-Bauer     Alfons Mucha (1869 - 1939) - to czeski artysta plastyk, czołowy przedstawiciel secesji.     Studiował w Pradze i Monachium. W latach 1887 - 1904 przebywał w Paryżu, a później w Czechach. Tworzył plakaty, projekty wnętrz, przedmiotów rzemiosła artystycznego (m.in. złotnictwo), witraże. Był też scenografem, ilustratorem i oczywiście malarzem. Stworzył cykl obrazów "Epos słowiański".      Mucha wykształcił własny styl charakteryzujący się wysokimi walorami rysunku, dekoracyjnością, zawierający elementy symboliczne.

     Edgar Degas (1834 - 1917) - to francuski malarz i grafik.      Studiował w  École des Beaux Arts w Paryżu, a następnie podróżował po Italii i USA.       We wczesnym okresie twórczości malował klasyczne kompozycje historyczne. Następnie zwrócił się ku tematyce portretowej. Na jego twórczość wpłynęła także bliska znajomość z impresjonistami - Degas brał udział w ich pierwszych wystawach. W swojej sztuce zajmował się głównie analizą ruchu, dążył do uchwycenia przelotnych wrażeń, gestów czy sytuacji. Prace z tego okresu obejmują kompozycje figuralne z życia wielkomiejskiego - "Absynt", "Prasowaczki", cykle scen baletowych - "Koniec arabeski", "Różowe tancerki", "Niebieskie tancerki", wyścigów konnych - "Przed startem", "Dżokeje".      Oprócz różnych technik malarskich, Degas zajmował się także rysunkiem, litografią i monotypem, a przy końcu życia - zagrożony ślepotą - rzeźbił w glinie i wosku (figurki koni, tancere

    Auguste Renoir (1841 - 1919) - to francuski malarz i rzeźbiarz, jeden z głównych reprezentantów impresjonizmu.     W latach 1862-63 uczył się w Paryżu w Atelier Gleyre, gdzie zaprzyjaźnił się z Monetem, Bazille'em i Sisleyem, z którymi później wyjeżdżał na plenery do lasów Fontainebleau. Duży wpływ na ukształtowanie jego wczesnej twórczości wywarły dzieła kolorystów weneckich. Począwszy od słynnej wystawy u Nadara w Paryżu z roku 1874, wystawiał z impresjonistami - lata 1876, 1877 i 1882. Jego obrazy z tego okresu charakteryzują się lekkimi pociągnięciami pędzla, jasnymi, pastelowymi kolorami, z przewagą różu i błękitu.      Renoir częściej niż inni impresjoniści malował portrety i kompozycje figuralne.      W latach 1879-82 przebywał w północnej Afryce i we Włoszech, gdzie poznał twórczość Rafaela i malowidła z Pompejów. Pod ich wpływem (oraz częściowo na skutek malarstwa Ingres'a) częściowo odszedł od impresjonizmu. To było około 1882 roku. Po roku 1886 w jego twórczości

      Édouard Manet (1823 - 1883) - to francuski malarz i grafik.     W czasie licznych podróży kopiował dzieła dawnych mistrzów - przede wszystkim weneckich i hiszpańskich - znajdujących się w Luwrze i innych europejskich muzeach.      Obrazy tworzone przez Maneta w jego pierwszym okresie twórczości były zbyt śmiałe i szokujące, jak na tamte czasy. Zostały odrzucone przez jury oficjalnego Salonu i wystawione w 1863 roku w Salonie Odrzuconych. Wiele jego obrazów nawiązywało do dzieł Goyi i Vel ázqueza. Widoczny u niego  był   też wpływ malarzy hiszpańskich.       Po roku 1870 Manet zbliżył się do impresjonizmu, jednak zachował wartości konturu i bryły, a także czarny kolor.      Pod koniec życia często, na skutek paraliżu, malował pastelami i zajmował się grafiką.     Jego znane dzieła to: "Śniadanie na trawie", "Barka Moneta", "Nana", "Argenteuil", "Chłopiec z piszczałką", "Olimpia".  Śniadanie na trawie

     Claude Monet (1840 - 1926) - to francuski malarz; jeden z twórców impresjonizmu.     W początkowym okresie twórczości uległ wpływom Boudina, Courbeta i Bazille'a, ale na ukształtowanie się jego malarstwa wywarły też wpływ szkoła barbizońska, plenery w lasach Fontainebleau i okolicach Paryża z Pissarrem, Renoir i Sisleyem oraz nad morzem z Jongkindem, jak również podróż do Londynu, gdzie zetknął się z malarstwem Constable i Turnera.      Po roku 1870 powstały pejzaże - głównie z doliny Sekwany, Argenteuil, V étheuil, Giverny - stanowiących odtąd wyłączny temat jego malarstwa. Po roku 1890 powstały słynne serie, w których Monet ukazywał ten sam motyw, zmieniający się w zależności od oświetlenia w różnych porach dnia, roku, a nawet warunków atmosferycznych - "Stogi" (lata 1890-91), "Topole" (lata 1891-92), "Katedra w Rouen" (lata 1892-94), widoki Londynu (lata 1899-1904) i Wenecji (rok 1908), "Nenufary" (od 1905 roku) - malowane drobnymi p

     Francisco Goya y Lucientes (1746 - 1828) - to hiszpański malarz i grafik, jeden z najwybitniejszych twórców przełomu XVIII i XIX wieku.  W 1792 roku choroba spowodowała u niego trwałą głuchotę.     W 1773 roku osiadł w Madrycie, a w 1786 został mianowany malarzem królewskim, by w 1799 roku zostać pierwszym malarzem nadwornym.  W 1824 roku osiadł w Bordeaux.       Tworzył kompozycje rokokowe o tematyce rodzajowej - od roku 1776 projekty arrasów dla manufaktury królewskiej (nie cierpiał tego zajęcia; uważał, że to nie przystoi nadwornemu malarzowi i tym samym marnuje talent na głupstwa), freski o tematyce religijnej - w katedrze w Saragossie (lata 1771-72), freski o tematyce symbolicznej i fantastyczno-demonicznej - w jego domu w Madrycie (zwanym Quinta del Sordo, lata 1820-22), a także obrazy sztalugowe, portrety, sceny rodzajowe, obrazy o tematyce walki narodu hiszpańskiego z wojskami Napoleona I oraz cykle graficzne - "Los Caprichos" - będące wyrazem postępowych pogląd

     Marcello Bacciarelli (1731 - 1818) - malarz włoski, nadworny malarz Stanisława Augusta Poniatowskiego.     Wszechstronnie wykształcony odbył studia w Rzymie. W roku 1750 przebywał i tworzył w Dreźnie, w latach 1756-63 w Warszawie, zaś w latach 1764-65 przebywał na dworze cesarskim w Wiedniu. W roku 1765 został mianowany profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. Rok później wrócił do Warszawy i został już na stałe.      W Warszawie otrzymał indygenat polski i tytuł "pierwszego malarza nadwornego". Został kierownikiem Malarni na Zamku Królewskim, generalnym dyrektorem budowli królewskich i głównym realizatorem polityki artystycznej Stanisława Augusta Poniatowskiego. Był członkiem akademii włoskiej, niemieckiej i austriackiej, a od 1808 roku także członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. Od 1817 roku działał jako profesor Oddziału Sztuk Pięknych Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego.      Jego malarstwo opierało się na tradycjach baroku i rokoka, połączonyc

     Rembrandt (1606-69) - to jeden z największych malarzy w historii. Oprócz malarstwa zajmował się też rysunkiem i grafiką. Pozostawił po sobie 280 akwafort i ponad tysiąc rysunków.     Urodził się  w Lejdzie, w rodzinie piekarza. Rodzice wysłali go do szkoły łacińskiej, a następnie na uniwersytet, jednak Rembrandt przerwał naukę i wyjechał do Amsterdamu, gdzie mieszkał aż do śmierci. W latach 1620-23 uczył się u van Swanenburga w Lejdzie i u Lastmana w Amsterdamie. Jeszcze w młodzieńczym okresie w Lejdzie powstały głównie obrazy o tematyce biblijnej i portrety.      Zawierając małżeństwo z Saskią van Uylenburgh zyskał niezależność materialną. Wielokrotnie uwieczniał swoją żonę na płótnach.      Sławę przyniósł mu grupowy portret o dość oryginalnej koncepcji, a mianowicie "Lekcja anatomii doktora Tulpa" z 1632 roku. W kolejnych dwóch latach powstało wiele portretów, głównie mieszczan. Tak zwany pierwszy okres amsterdamski (lata 1631-42) odznaczał się wielką aktywnością arty

     Peter Paul Rubens (1577 - 1640), malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych twórców baroku.     Od 1589 roku przebywał w Antwerpii, gdzie był uczniem van Noorta, van Veena i Verhaechta. W 1600 roku wyjechał do Włoch i wstąpił na służbę do księcia Mantui - Gonzagi, a następnie przebywał w Wenecji, Mantui, Florencji, Rzymie, Genui. W latach 1603-04 był z misją dyplomatyczną na dworze hiszpańskim, a w latach 1606-08 ponownie zjawił się we Włoszech. W tym też czasie zapoznał się ze sztuką antyczną i dziełami Michała Anioła, Rafaela, Tycjana, Veronesa, Carracich, Caravaggia. W roku 1608 powrócił do Antwerpii i został nadwornym malarzem arcyksięcia Alberta i infantki Izabeli.  Trzy gracje     Rubens założył wielka pracownię malarską, a jego uczniami i współpracownikami byli van Dyck, Snyders, Jordaens, Brueghel zwany Aksamitnym. W jego twórczości dominowała tematyka religijna i mitologiczna, zasłynął komponowaniem wielkich ołtarzowych obrazów. Wielokrotnie przedstawiał Marię i święty

     Diego Vel ázquez, a właściwie Diego Rodriguez de Silva y Velázquez (1599 - 1660) - to malarz hiszpański okresu baroku i zarazem jeden z najwybitniejszych malarzy hiszpańskich i kolorystów w dziejach malarstwa.     Do 1623 roku przebywał w Sevilli, gdzie uczył się u Pacheco (lata 1610-16). W latach 1623-60 był nadwornym malarzem Filipa IV. W czasie podróży do Włoch (najpierw w latach 1629-30 i później w 1649-50) poznał arcydzieła malarstwa włoskiego i północnoeuropejskiego.      Jego wczesne dzieła są utrzymane w tematyce religijnej i rodzajowej, a charakteryzują się ciemnym kolorytem, silnym kontrastem światłocienia i realizmem. Po osiedleniu się w Madrycie tworzył dzieła o tematyce mitologiczno-rodzajowej, ale też portrety dworskie - Filipa IV, infantów czy też błaznów. Vel ázquez wprowadził do malarstwa hiszpańskiego typ portretu konnego na tle pejzażu. Podejmował również tematykę współczesną.      Po drugiej podróży do Italii powstały obrazy infantek, charakteryzujące się delik

     Właściwie to Michelangelo Merisi da Caravagua (1573 - 1610) - Włoch, jeden z najwybitniejszych twórców wczesnego baroku, a zarazem jeden z pierwszych realistów. Jego twórczość silnie oddziaływała na malarstwo holenderskie, włoskie, francuskie i hiszpańskie XVII wieku.     Kształcił się w Mediolanie, a około 1590 roku przybył do Rzymu. Zagrożony karą za zabójstwo, w 1606 roku uciekł z Wiecznego Miasta. Przebywał na Malcie, Sycylii i w Neapolu, aż wreszcie został ułaskawiony przez papieża. O ironio, w drodze do Rzymu zmarł na febrę.     Początkowo malował tematy rodzajowe i mitologiczne, poświęcając wiele uwagi martwej naturze. W latach 1597 - 1606 tworzył nowatorskie dzieła o tematyce religijnej, w których wprowadzał realistyczne przedstawienia postaci i ludu oraz sceny z życia codziennego. Dzieła te charakteryzowały się ciemnym tłem i intensywnym kolorytem oraz dynamiczną kompozycją.      Jego bardziej znane dzieła to: "Bachus", "Chłopiec ugryziony przez jaszczurkę

     Anton Van Dyck (1599 - 1641), to najwybitniejszy po Rubensie malarz flamandzki XVII wieku. Nawiązując do twórczości Tycjana i właśnie Rubensa, stworzył własną koncepcję portretu reprezentacyjnego, charakteryzującego się przedstawieniem całej postaci, w ciemnym stroju, na tle kotary, ogrodu, bądź architektury.     W latach 1618-20 współpracował z Rubensem, a w latach 1621-27 przebywał we Włoszech, gdzie malował portrety włoskiej arystokracji oraz kompozycje historyczne. Po powrocie do Antwerpii tworzył kompozycje religijne, mitologiczne oraz portrety mieszczan. W roku 1632 przeniósł się do Londynu, na dwór Karola I. To właśnie tam stworzył typ portretu arystokratycznego - tj. podkreślał urodę, elegancję oraz dystynkcję modelu, bez zagłębiania się w jego psychikę.       Jan, a właściwie Johannes Vermeer Van Delft (1632 - 1675), to jeden z najwybitniejszych malarzy holenderskich, czołowy przedstawiciel szkoły z Delft. Nazywany malarzem ciszy. Dziewczyna z perłą     We wczesnej twórc

      Tintoretto, a właściwie Jacopo Robusti (1518-94) - to włoski malarz, jeden z głównych przedstawicieli szkoły weneckiej XVI wieku. W Wenecji tworzył cykle monumentalnych obrazów religijnych, biblijnych i historycznych w: Scuola di S. Rocco (lata 1564-76 i 1583-87), w Palazzo Ducale (od roku 1562), w Scuola di S. Marco (od roku 1548), w kościołach, w tym m.in. w S. Giorgio Maggiore (lata 1592-94). Malował też portrety - np. Doża Pietro Loredano , portret weneckiego admirała (po lewej).      Tintoretto wykształcił indywidulany styl, charakteryzujący się dynamiką, dramatyzmem ekspresji; stosował efekty świetlne oraz skróty perspektywiczne.

     Giuseppe Arcimboldo (około 1527 - 1593) - to włoski malarz, który przeszedł do historii jako pomysłodawca łączenia portretów z martwą naturą. Przez niektórych uważany za prekursora surrealizmu, przez innych za przedstawiciela manieryzmu.      Urodził się i zmarł w Mediolanie, a początkowo malował konwencjonalne portrety. Poza owocami i warzywami chętnie wykorzystywał przedmioty codziennego użytku oraz zwierzęta.         Za życia był uwielbiany, po śmierci popadł w zapomnienie. Zanim w 1562 roku został nadwornym malarzem Habsburgów, projektował tkaniny, witraże i herby. W służbie dworu pozostał ćwierć wieku - służył Ferdynandowi I, Maksymilianowi II i Rudolfowi II. Pełnił m.in. obowiązki architekta dworu, doradzał w sprawach fortyfikacji i inżynierii wodnej, organizował cesarskie festyny, turnieje i przedstawienia teatralne.           Jeździł po świecie z monarszą sakiewką i skupował różne przedmioty do gabinetu osobliwości Rudolfa II, jak dzieła sztuki, minerały, wypchane ptaki, e

     El Greco, a właściwie Dominikos Theotokopulos (1541 - 1614) - malarz hiszpański pochodzenia greckiego, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli manieryzmu.      W latach 1565-70 przebywał w Wenecji, gdzie był uczniem samego Tycjana. (Uległ też wpływowi Tintoretto.) W latach 1570-76 przebywał w Rzymie - tam wpływ na jego twórczość mieli Rafael i Michał Anioł. Od roku 1577 działał w Toledo.     El Greco malował głownie kompozycje religijne i portrety. Wcześnie rozwinął indywidualny styl o cechach manierystycznych, przeciwstawiając tym samym założenia renesansu. Przedstawiał postacie odmaterializowane, o silnie wydłużonych proporcjach i symbolicznych gestach, potęgując tym samym nastrój i ekspresję.     Jego główne dzieła to: "Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny", "Męczeństwo świętego Maurycego", "Odarcie Chrystusa z szat", "Chrystus na krzyżu", "Zmartwychwstanie", "Sen Filipa II", "Pogrzeb hrabiego Orgaza", &

     Tycjan, a właściwie Tiziano Vecellio (około 1480 - 1576) - to jeden z najwybitniejszych przedstawicieli renesansu, czołowy przedstawiciel koloryzmu weneckiego. Był uczniem Belliniego i Giorgiona.     W 1533 roku został mianowany w Bolonii przez Karola V nadwornym malarzem. W latach 1545-46 przebywał w Rzymie, a w latach 1550-51 w Augsburgu na dworze cesarskim.      W jego wczesnych dziełach widać wpływ malarstwa Giorgiona, którego obraz "Venus odpoczywająca" nawet kończył. Po roku 1516 wykształcił styl o dużej sile wyrazu. Tycjan malował obrazy o tematyce religijnej, historycznej, alegorycznej oraz pogłębione psychologicznie portrety, z których warto wymienić portret papieża Pawła III czy konny Karola V. Rozwinął w malarstwie weneckim tematykę mitologiczną. Z kolei jego późniejsze dzieła są utrzymane w nastroju pesymizmu i tragizmu.     Jego znane obrazy to m.in. : "Bachus i Ariadna", "Wenus z Urbino", "Danae", "Wenus i grający na orga

     Albrecht D ürer (1471 - 1528) - to niemiecki malarz i grafik, najwybitniejszy przedstawiciel renesansu w sztuce środkowoeuropejskiej.     W 1490 roku wędrował po Alzacji i Szwajcarii, a w latach 1494-95 i ponownie w 1505-06 przebywał we Włoszech, a w 1520-21 w Niderlandach. Działał w Norymberdze, prowadząc warsztat malarski i graficzny. Jako jeden z pierwszych w Europie Północnej przyswoił sobie zdobycze renesansu włoskiego, łącząc je z niderlandzkim realizmem i tradycyjną sztuką niemiecką. W ten sposób stworzył odrębny język obrazowy.     Najwybitniejszym dziełem pierwszego okresu jego twórczości jest cykl 14 drzeworytów do "Apokalipsy", wyróżniający się nowatorstwem techniki drzeworytniczej. W tym też czasie powstały liczne malowane portrety, rysunkowe pejzaże i studia przyrodnicze, a także miedzioryty ("Syn marnotrawny") i cykle drzeworytnicze ("Pasja Chrystusa", "Życie Marii"). W późniejszych dziełach zaznaczył się wpływ sztuki włoskiej,