Święta Inkwizycja

     Niewątpliwie ciemną stroną reformy kościoła było przywrócenie do życia powołanej w XII wieku (a w następnych wiekach niemal zapomnianej) Świętej Inkwizycji. Jej zadaniem było sądzenie ludzi podejrzanych o odstąpienie od wiary katolickiej, czyli za herezję, ale też zwalczanie wszelkich przejawów oryginalnej myśli naukowej. 

    Działalność Świętej Inkwizycji zapisała się w szczególny sposób w Hiszpanii, gdzie na skutek jej wyroków spalono na stosach kilka tysięcy osób. W innych krajach miała ona mniejszy zasięg. W Polsce ta instytucja praktycznie nie działała. 

    Jednym z jej działań była cenzura polegająca na prowadzeniu wykazu dzieł, których wiernym nie wolno było czytać - był to tak zwany Indeks ksiąg zakazanych (Index Librorum prohibitorum). Powstał on w 1559 roku. 

    Na czarną listę trafiały dzieła heretyckie oraz takie, które podważały majestat kościoła. Zakazanych książek nie można było wydawać, a jak już je wydano, to publicznie palono. Ich autorów skazywano z kolei na kary, a tych najbardziej nieprzejednanych, którzy nie chcieli wyrzec się swoich poglądów skazywano na śmierć poprzez spalenie na stosie. 

    Na liście ksiąg zakazanych znalazły się takie dzieła jak: O obrotach ciał niebieskich Kopernika, dzieła Machiavellego, Rabelais, A. Frycza Modrzewskiego, Galileusza, Bruno. 

    Świętą inkwizycję zniesiono dopiero w XIX wieku, zaś Indeks ksiąg zakazanych w XX wieku.