Młoda Polska

    Przełom wieków XIX i XX to w Europie czas pokoju i stabilizacji w stosunkach międzynarodowych, intensywnego rozwoju przemysłu, techniki oraz nauki. Jednocześnie jest to czas zbrojeń większości państw europejskich i przygotowań do wojny, czas konfliktów społecznych. Koniec wieku pogłębia obawy o upadek cywilizacji oraz kultury, rodzi postawy dekadenckie, poczucie zwątpienia w dotychczasowe idee, religie, czy cele życiowe, a jedyną niepodważalną wartością pozostaje sztuka – wolna od jakichkolwiek powinności wobec masowego odbiorcy. Popularnym motywem twórczości staje się konflikt między artystą a nierozumiejącym go społeczeństwem.

    Przełom wieków charakteryzuje się wielką otwartością na nowe prądy i twórcze eksperymenty, współistnieniem różnorodnych kierunków artystycznych, ruchami reformatorskimi w teatrze.

    Młodzi ludzie domagają się wolności obyczajowej, odrzucają konwenanse, gardzą obłudną moralnością mieszczańską. Następuje fascynacja parapsychologią, metafizyką i filozofią Wschodu. A próbom oderwania się od rzeczywistości towarzyszą narkotyki i absynt. Wyrazem poszukiwania większej swobody staje się cyganeria (bohema artystyczna) ze swym niekonwencjonalnym i czasem skandalizującym stylem życia, kawiarniami oraz kabaretami literackimi.

Monet "Impresja, czyli... "

przedstawiciele:

Europa

• początki modernizmu w Europie Zachodniej

- 1857 – ukazują się Kwiaty zła Charlesa Baudelaire

- 1871 – Jean-Arthur Rimbaud pisze Statek pijany

- 1872 – Claude Monet maluje Impresję, wschód słońca, obraz od którego wziął nazwę nowy kierunek w sztuce

- Fryderyk Nietzsche tworzy Tako rzecze Zaratustra (1883 r.) i Poza dobrem i złem (1888 r.)

- Joris K. Huysmans wydaje Na wspak (1884 r.), najsłynniejszą powieść dekadencką; Henryk Ibsen Dziką kaczkę (1884 r.), a Emil Zola pisze Germinal (1885 r.)

• 1890 – 1900 I etap Młodej Polski

- Gustaw Mahler komponuje I symfonię (1893 r.), a Claude Debussy Popołudnie fauna i Taniec życia

- Edward Munch maluje ekspresjonistyczny Krzyk (1891 r.)

- powstają pierwsze filmy braci Lumiére (1895 r.)

• 1900 – 1910 rozkwit Młodej Polski

- Joseph Conrad wydaje Lorda Jima (1901 r.), Antoni Czechow pisze Trzy siostry (1901 r.), a Tomasz Mann powieść Buddenbrookowie (1901 r.)

- Albert Einstein ogłasza szczegółową teorię względności (1905 r.)

- Pablo Picasso maluje Panny z Avinionu, początek kubizmu w sztuce (1907 r.)

- Filippo Marinetti ogłasza Manifest futuryzmu (1909 r.)

• 1910 – 1918 schyłek Młodej Polski

- ukazuje się W stronę Swanna Marcela Prousta (1913 r.), pierwszy tom wielkiego cyklu powieściowego W poszukiwaniu straconego czasu

- Zygmunt Freud pisze Wstęp do psychoanalizy (1916 r.)

Polska

• 1890 – 1900

- w Krakowie odbywa się I wystawa polskich impresjonistów: Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński (1890 r.)

- debiutuje pierwsze pokolenie modernistów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Stanisław Przybyszewski, Stefan Żeromski, Stanisław Wyspiański (1890 r.); aktywni są również pisarze pozytywistyczni: Bolesław Prus (Lalka), Eliza Orzeszkowa (Nad Niemnem), Henryk Sienkiewicz (Quo Vadis)

- wychodzi I seria Poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera (1891 r.)

- Stefan Żeromski wydaje 2 pierwsze tomy prozy: Opowiadania i Rozdziobią nas kruki, wrony…

• 1900 – 1910

- w pierwszym dziesięcioleciu debiutuje drugie pokolenie Młodej Polski: Leopold Staff, Wacław Berent, Tadeusz Miciński, Stanisław Brzozowski, Bolesław Leśmian, Tadeusz Boy-Żeleński

- ukazują się powieści podsumowujące poszukiwania młodych artystów: Pałuba Karola Irzykowskiego i Próchno Wacława Berenta (1903 r.)

- Władysław Reymont wydaje dwa pierwsze tomy Chłopów (1905 r.)

• 1910 – 1918

- wychodzi Legenda Młodej Polski Stanisława Brzozowskiego (1910 r.)

- ukazują się pierwsze ekranizacje dzieł literackich (1911 r.)