kartka z historii

Żył w latach 1812 - 1859. To poeta, powieściopisarz, dramatopisarz oraz epistolograf, nazywany trzecim wieszczem polskiego romantyzmu (po Mickiewiczu i Słowackim).     Pochodził z rodziny arystokratycznej. Urodził się w Paryżu. Był synem chrzestnym Napoleona. Ojciec poety - Wincenty - generał napoleoński, przeszedł na służbę cara, którego uważał za prawowitego władcę Polski. Zygmunt studiował prawo najpierw w Warszawie, a potem w Genewie, dokąd wyjechał pod naciskiem ze strony ojca, potępiony przez kolegów za odmowę udziału w demonstracji patriotycznej. Pod wpływem ojca nie uczestniczył także w powstaniu listopadowym.       Całe dorosłe życie cierpiał na kompleks splamionego honoru i rozdarcie pomiędzy rodzinnymi tradycjami i lojalizmem ojca a romantyczną ideą walki o niepodległość. Postawy ojca nie akceptował, ale też nie podzielał radykalnych poglądów innych romantyków, które zagrażały jego warstwie społecznej.     ...

Żył w latach 1755 - 1826. Był pisarzem politycznym, filozofem i geologiem. Pochodził z rodziny mieszczańskiej. Uzyskał święcenia duchowne, chociaż nie pełnił funkcji kapłańskich.      Staszic był - obok Hugona Kołłątaja - najwybitniejszym pisarzem politycznym okresu Sejmu Czteroletniego.  Był również wychowawcą synów ekskanclerza Andrzeja Zamoyskiego i wykładowcą języka francuskiego w Akademii Zamojskiej.      To jeden z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1800 roku, czyli pierwszej polskiej akademii nauk. Był też jego długoletnim prezesem (lata 1808-26). Pełnił również wiele funkcji w administracji Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.      Domagał się wzmocnienia władzy króla, dziedziczności tronu, głosowania większością w sejmie, dopuszczenia do parlamentu mieszczaństwa. Postulował rozwój handlu i rzemiosła. Zwracał uwagę na trudne położenie ludności chłopskiej.     Pisarz był żarliwym patriotą...

Żył w latach około 1758 - 1841. Poeta i dramatopisarz, swoista "wyrocznia narodu" polskiego, a także wzór służby ojczyźnie oraz jeden z największych autorytetów moralnych epoki.      Wychowany w tradycjach patriotycznych, uczył się w Szkole Rycerskiej, a potem został adiutantem Adama Kazimierza Czartoryskiego, któremu towarzyszył w podróżach i działalności publicznej.     Od 1788 roku jako poseł inflancki aktywnie uczestniczył w pracach sejmu, reprezentując stronnictwo reform. Służył krajowi również w sposób literacki, tj. wydawał "Gazetę Narodową i Obcą", pisał tragedie, komedie, bajki polityczne, jak również pamflety. W 1791 roku wystawił na scenie "Powrót posła" - komedię polityczną w 3 aktach.      Po przystąpieniu króla do konfederacji targowickiej wyjechał do Wiednia, a następnie do Włoch, skąd powrócił w roku 1794, aby wziąć udział w powstaniu kościuszkowskim. Przez parę miesięcy pełnił nawet funkcję sekretarza Naczelnika. Po bitwie po...

Żył w latach 1733 - 1796. Już za życia był uznawany (obok Ignacego Krasickiego) za najwybitniejszego poetę polskiego oświecenia, a także znakomitego historyka.      Jezuita, który po kasacji zakonu został biskupem smoleńskim. Studiował w Akademii Wileńskiej i w Lyonie. Uczył w warszawskim kolegium jezuickim. Był związany z rodem Czartoryskich i królem Stanisławem Augustem Poniatowskim. Od roku 1771 jako redaktor naczelny "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych" - pierwszego pisma o charakterze literackim - propagował "nową poezję", a zwłaszcza klasycyzm, ideały epoki i jej twórców, tj. Krasickiego, Węgierskiego, Trembeckiego, Zabłockiego i Kniaźnina.       Naruszewicz należał do stałych bywalców obiadów czwartkowych i najbardziej zaufanych współpracowników króla. W 1778 roku ukazało się 4-tomowe wydanie jego "Dzieł", a od 1780 roku zaczęła wychodzić jego "Historia narodu polskiego", powstała z inicjatywy samego króla.  Zawarty w niej opis dzie...

Żył w latach 1735 - 1801. To najwybitniejszy pisarz polskiego oświecenia i zarazem najwspanialszy reprezentant polskiego klasycyzmu, zwany już za życia "księciem poetów".     Po ukończeniu kolegium jezuickiego we Lwowie i seminarium w Warszawie studiował w Rzymie. Związany z królem Stanisławem Augustem i jego programem reform, wspierał je swoim autorytetem i talentem. Pełnił funkcję kapelana królewskiego, a jako biskup warmiński od roku 1766 otrzymał godność senatora i tytuł książęcy. Odtąd używał kryptonimu XBW - czyli książę biskup warmiński. Uczestniczył w "obiadach czwartkowych".     Po I rozbiorze Polski stał się poddanym króla Prus, Fryderyka II, ale kontynuował działania na rzecz reform w kraju. W 1795 roku został arcybiskupem gnieźnieńskim.       W latach 1765 - 67 redagował "Monitora" - pierwsze nowoczesne czasopismo społeczno-polityczne w Polsce. Pisał do "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych", wydawał pismo "Co tydzień", współtwo...

    Żył w latach 1712 - 1778. To jeden z głównych reprezentantów sentymentalizmu w literaturze XVIII wieku.     W młodości nauczał muzyki. Pracował w możnych domach, ale też wiódł żywot włóczęgi. W 1750 roku otrzymał nagrodę Akademii w Dijon odpowiadając przecząco na pytanie konkursowe: "Czy rozwój nauk i sztuk przyczynił się do naprawy obyczajów?". Jako zwolennik powrotu do natury kwestionował cywilizację i jej zdobycze. 4 lata później na kolejne pytanie Akademii odpowiedział manifestem "Rozprawa o nierówności społecznej", w którym uzasadniał, że własność prywatna jest przyczyną wszelkich nieszczęść ludzkości. Jego bezkompromisowość przyniosła mu sławę, lecz opuścili go też przyjaciele - encyklopedyści.     W 1761 roku wydał powieść w listach "Nowa Heloiza", która była dosłownie rozchwytywana. Za traktat o wychowaniu "Emil", w którym sławił wolność i niezależność jednostki oraz "Umowę społeczną", którą rozpoczyna słynne zdanie - "...

      Właściwie François Marie Arouet. Żył w latach 1694 - 1778. Był pisarzem, filozofem, historykiem, członkiem Akademii Francuskiej oraz czołową postacią epoki, prawdziwym "mózgiem oświecenia francuskiego".     Uczył się w kolegium jezuickim i studiował prawo. Od 1746 roku pełnił funkcję królewskiego historiografa. Wcześnie zaczął pisać, dużo publikował, zaś śmiałość poglądów i złośliwy język przysporzyły mu tak sławy, jak i kłopotów. Wolter krytykował tak religię, jak i kościół wskazując, że stoją one na drodze do szczęścia człowieka. Atakował ciemnotę i zabobon oraz irracjonalne podejście do zjawisk przyrodniczych. Został uwięziony w Bastylii, a następnie skazany na wygnanie do Anglii. Prześladowany przez władzę świecką i kościół, wiele lat spędził poza krajem, m.in. przebywał na dworach Stanisława Leszczyńskiego w Lunéville w Lotaryngii  i króla Prus Fryderyka II w Poczdamie (lata 1750-53), a potem Genewie. Po powrocie do Francji w roku 1758 kupił posi...