Reformacja w Anglii

     Trzeci ważny nurt reformacji - anglikanizm - narodził się właśnie w Anglii. Władca tego kraju - Henryk VIII z dynastii Tudor - ogłosił się w 1531 roku "najwyższą głową kościoła anglikańskiego" i zerwał stosunki z Rzymem. Bezpośrednią przyczyną tego kroku była odmowa papieża udzielenia rozwodu monarchy z żoną. Zanim jednak to się stało, Henryk VIII był wrogo nastawiony do nowych idei. Pod wpływem kanclerza i doradcy Thomasa Wolseya, zlecił publikację broszury skierowanej przeciwko poglądom Lutra, za co też otrzymał od papieża tytuł obrońcy wiary. 

    Wszystko zaczęło się zmieniać na skutek rosnącej potęgi sprzymierzonego z papieżem cesarza Karola V. Do tego dochodziła możliwość ingerencji papieża w wewnętrze sprawy kraju. To wszystko mocno niepokoiło króla, który dążył do zerwania niewygodnego sojuszu. Nie było to jednak takie proste. Żona Henryka VIII - Katarzyna Aragońska - była związana pokrewieństwem z cesarzem Karolem V (był jej siostrzeńcem). Król postanowił unieważnić małżeństwo i wystąpił do papieża Klemensa VII o zgodę. Odmowa papieża spowodowała, że Henryk VIII nie tylko zerwał polityczny sojusz, ale też otwarcie wystąpił przeciwko Rzymowi. Działania króla poparł parlament oraz większość społeczeństwa. Henryk VIII rozwiódł się z Katarzyną Aragońską i poślubił jej dwórkę Annę Boleyn. 

    W 1534 roku na mocy aktu supremacji ogłosił się głową kościoła w Anglii. Kościół anglikański stał się kościołem narodowym. Wprawdzie utrzymano dawną organizację kościoła i pozostawiono większość katolickich dogmatów i obrzędów, ale nabożeństwa odprawiano w języku angielskim. Rozwiązano także klasztory, a ich dobra, przejęte przez króla, zasiliły królewski skarbiec. Do tego ziemię, uzyskaną z sekularyzacji zakonów, rozdysponowano między bogate mieszczaństwo a chłopów, zyskując w ten sposób ich poparcie.

    Henryk VIII nakazał prześladowania przeciwników nowej religii. Jedną z ofiar terroru stał się humanista Thomas More.

    Po śmierci władcy tron objął małoletni Edward VI, a po jego śmierci w 1553 roku na tronie zasiadła córka Katarzyny Aragońskiej i Henryka VIII - Maria Tudor. Podczas swoich 5-letnich rządów próbowała przywrócić katolicyzm w Anglii, jednak prześladowania przeciwników religijnych i politycznych spotkały się ze sprzeciwem początkowo przychylnie nastawionego społeczeństwa. Po jej śmierci w 1558 roku na tronie zasiadła córka Anny Boleyn - Elżbieta I. Przywróciła kościół anglikański, jednocześnie zachowując politykę umiarkowanych działań wobec wyznawców innych religii.