kartka z historii

   W 2. połowie XVIII wieku i na początku wieku XIX nastąpił nowy zachwyt nad starożytnością. A wszystko dlatego, że w 1711 roku odkopano Herkulanum, a w połowie stulecia Pompeje. Prace archeologów oraz historyków sztuki antycznej nie pozostały bez wpływu na epokę.       Klasycyzm stanowił przeciwwagę dla baroku - był powściągliwy, pełen rygoru i zasad. W architekturze nastąpił powrót do greckich oraz rzymskich stylów renesansu, do których dołożono co nieco rokokową ozdobność. Najwybitniejszymi budowlami tego okresu były pałace i gmachy użyteczności publicznej.      Takie same zmiany jak w architekturze, zachodziły w malarstwie. Malarstwo stało się dziedziną wiedzy, której zaczęto uczyć w akademiach. To już nie były te czasy, w których młodzi adepci uczyli się sztuki od swoich mistrzów, przypatrując się im podczas pracy.      Chcąc zachęcić do kupna obrazów powstających w akademiach, zaczęto organizować wielkie wystawy malarskie. Początkowo w Paryżu, później także w Londynie. Z czasem

     O rokoko spokojnie można napisać, że to sztuka dla sztuki, źródło przyjemności i zabawy, pozbawione ambicji tak społecznych, jak patriotycznych czy wychowawczych.      W przeciwieństwie do baroku, artyści unikali tematów trudnych i poważnych, stąd rzadka tematyka religijna. W malarstwie dominowały sceny rodzajowe; rozpowszechniło się malarstwo pastelowe, przeważała jasna kolorystyka. W architekturze mamy swoisty dualizm: z zewnątrz budowle były w stylu barokowym lub klasycystycznym, zaś wnętrza tonęły w jasnych kolorach, niewielkich, lekkich i zarazem ozdobnych meblach, do tego dochodziły ozdobne porcelanowe drobiazgi. Charakterystyczne też były ornamenty muszlowe i roślinne.      W sztuce ogrodowej pojawiły się ozdobne pawilony.     Powszechnie przyjmuje się, że rokoko stanowiło schyłkową fazę baroku i zakończyło się wraz z rewolucją francuską. przykłady architektury: ogrodowe rezydencje szlachty francuskiej na przedmieściu Faubourg St. Germain w Paryżu, zameczki książąt niemieck

     Tak, jak w innych europejskich krajach, barok w Polsce przejawiał się jako chwała kościoła katolickiego, ale jednocześnie był obecny w sztuce świeckiej. Ogromna była w tym zasługa dworu Wazów. Wznoszone poza nową stolicę - Warszawę - rezydencje magnackie miały dorównać budowlom królewskim, a nawet być jeszcze wspanialsze. Przykładem są zamki Koniecpolskich w Podhorcach na Ukrainie czy Ossolińskich w Ujeździe w Małopolsce.     Potop szwedzki, ale także wolności szlacheckie zrodziły wśród szlachty niechęć do tego, co nie-polskie. Powszechne było przekonanie, że bóg specjalnie opiekuje się Polską, dał jej wszystkie bogactwa, a w Niebie oczywiście wszyscy mówią po polsku. W 2. połowie XVII wieku ukształtowała się na tej podstawie swoista ideologia szlachecka - sarmatyzm. Szlachta, dość swobodnie tłumacząc sobie dzieło Macieja Miechowity z XVI wieku "O dwu Sarmacjach" wywodziła swoje pochodzenie od starożytnego plemienia Sarmatów. Ten słynny z odwagi oraz bitności lud miał ki

     Na przełomie XVI i XVII wieku narodził się w Rzymie nowy kierunek w sztuce - barok. Rozwijał się w Europie aż do połowy XVIII wieku, a jego największym mecenasem stał się kościół i papież, wprowadzający w życie reformy soboru trydenckiego i poszukujący sposobów odnowy katolicyzmu także poprzez sztukę.     Nowa sztuka miała głosić chwałę i wielkość kościoła, a także wzmacniać uczucia religijne. Artyści pracujący na zamówienie kościoła powrócili do częstych w średniowieczu scen męczeństwa i motywu śmierci, aby poprzez ich realistyczne przedstawienie wstrząsnąć prostym człowiekiem.      Zawołaniem epoki stało się hasło: memento mori - pamiętaj o śmierci.     Barok charakteryzował się dynamizmem, przepychem, bogactwem formy; w literaturze powszechnie łączono ze sobą wątki chrześcijańskie z mitologicznymi i orientalnymi. Taka sama tematyka przewijała się w malarstwie. Obok tego samoistnie rozwijał się portret reprezentacyjny.      W baroku powstała i rozwinęła się opera. przykłady: ze

     Manieryzm powstał jako reakcja na spokojny i zrównoważony renesans, choć niektórzy traktują go jako schyłkową fazę odrodzenia. Przyjmuje się, że pojawił się we Włoszech w połowie XVI wieku, a w Europie Zachodniej i Środkowej trwał do początków wieku XVII.      Charakteryzował się zwiększeniem nacisku na światło i kolor, zdobienia, a także skłonność do przedstawiania wydłużonych postaci w sztucznych pozach - tzw. figura serpentinata . przedstawiciele: Tintoretto, El Greco, a także - zdaniem niektórych - Arcimboldo Giuseppe Arcimboldo - "Jesień"

     W XIV wieku w Italii wzrosło zainteresowanie kulturą starożytnej Grecji i Rzymu. Początkowo uczeni podróżowali do cesarstwa bizantyjskiego, a po zdobyciu Konstantynopola przez Turków, wielu uczonych greckich wyemigrowało właśnie na północ. W nowej ojczyźnie propagowali kulturę starożytną, przywieźli też wiele cennych rękopisów. Nic dziwnego, że nowy styl - renesans - narodził się właśnie w Italii.     Do Europy Zachodniej zawitał w XV wieku, a do Środkowej - w XVI. Trwał do początku XVII wieku. Renesansowi twórcy nawiązywali do tradycji antycznej, a więc często wykorzystywali kopuły i koliste łuki, podkreślali linie poziome, jak gzymsy i fryzy; często wykorzystywano belkowane stropy z kasetonami. W malarstwie nadal pojawiały się tematy religijne, ale były także mitologiczne, zaś sama kompozycja opierała się na trójkącie; rozwinęła się perspektywa. W rzeźbie również nawiązywano do antyku, a zwłaszcza do tradycji rzymskich - jak np. popiersia, rzeźby nagrobne, konne posągi.      Cha

     Styl romański dominował w sztuce europejskiej od XI do XIII wieku. Charakteryzował się surowymi formami, grubymi murami, niewielkimi oknami, sklepieniami i półkolistymi łukami w architekturze. W rzeźbie i malarstwie dominowały tematy religijne; funkcjonowało  malarstwo ścienne, miniaturowe i witrażownictwo.      Większość dzieł w tym stylu pozostaje anonimowa.     Styl gotycki upowszechnił się wraz z rozwojem miast. Jego początki sięgają I połowy XII wieku we Francji. W stylu tym budowano już nie tylko kościoły i klasztory, lecz także zamki, ratusze, sukiennice oraz mieszczańskie kamienice.      Budowle gotyckie w porównaniu do romańskich były smuklejsze, miały ostrołukowe wysokie okna (często z witrażami) i posiadały krzyżowo-żebrowe sklepienia. W malarstwie i rzeźbie nastąpił rozkwit miniatur, główną tematyką nadal była religia, ale nie stroniono od scen rodzajowych. Nastąpił również rozkwit rzemiosła artystycznego - m.in. złotnictwo. przykłady: wzniesiono / przebudowano katedry

 amfora (a) - służyła do przechowywania wody / oliwy krater (b) - służył do mieszania wina z wodą oinochoe (c) - nabierano nim wino / wodę z kraterów i nalewano do czarek lekyt (d) - przechowywano w nim olejki służące do namaszczania ciała kyliks (e) - czarka do picia hydria (f) - w takich naczyniach przynoszono do domu wodę

 greckie porządki architektoniczne - głowice kolumn dorycka (a) - składa się z poduszki i czworokątnej płyty; występował głównie na Peloponezie i w Wielkiej Grecji, tj. na terenach południowej Italii skolonizowanych przez Greków jońska (b) - ma kształt zwiniętych ku dołowi ślimacznic; występował na wyspach i w Azji Mniejszej koryncka (jest rozwinięciem stylu jońskiego) (c) - ma postać liści akantu