kartka z historii

      Trzeci ważny nurt reformacji - anglikanizm - narodził się właśnie w Anglii. Władca tego kraju - Henryk VIII z dynastii Tudor - ogłosił się w 1531 roku "najwyższą głową kościoła anglikańskiego" i zerwał stosunki z Rzymem. Bezpośrednią przyczyną tego kroku była odmowa papieża udzielenia rozwodu monarchy z żoną. Zanim jednak to się stało, Henryk VIII był wrogo nastawiony do nowych idei. Pod wpływem kanclerza i doradcy Thomasa Wolseya, zlecił publikację broszury skierowanej przeciwko poglądom Lutra, za co też otrzymał od papieża tytuł obrońcy wiary.      Wszystko zaczęło się zmieniać na skutek rosnącej potęgi sprzymierzonego z papieżem cesarza Karola V. Do tego dochodziła możliwość ingerencji papieża w wewnętrze sprawy kraju. To wszystko mocno niepokoiło króla, który dążył do zerwania niewygodnego sojuszu. Nie było to jednak takie proste. Żona Henryka VIII - Katarzyna Aragońska - była związana pokrewieństwem z cesarzem Karolem V (był jej siostrzeńcem...

      Reformacja stosunkowo szybko dotarła do krajów sąsiadujących z Rzeszą. Jej widoczne wpływy były w Szwajcarii. Od 1291 roku kraj ten był konfederacją kantonów, których niepodległość została uznana przez cesarza w początkach XVI wieku. Więzy pomiędzy poszczególnymi kantonami nie były jednak zbyt ścisłe. Reformacja zyskała wielu zwolenników w kantonach miejskich, których mieszkańcy żyli z handlu oraz rzemiosła. W kantonach leśnych, trudniących się głównie hodowlą i pasterstwem, odzew wobec reformacji był słabszy.     Początki reformacji w Szwajcarii wiążą się z działalnością Ulricha Zwingliego - teologa i humanisty. Głosił on w katedrze w Zurichu kazania nawołujące do zniesienia mszy świętej, usunięcia z kościołów ołtarzy i obrazów, wprowadzenia języka narodowego do liturgii, uznania pisma świętego za jedyne źródło wiary oraz sekularyzacji majątków zakonów, których dochody miały zostać przeznaczone na pomoc biednym i rozwój szko...

      Zacznijmy od tego, że w średniowieczu i później, kościół katolicki oferował wiernym możliwość odkupu grzechów. Były to tak zwane odpusty. Mogły być one całkowite albo częściowe, wszystko zależało od ciężaru przewinienia. I tak, droższe były odpusty za zabójstwo, kradzież albo pobicie. Wprawdzie kościół wymagał, aby po nabyciu odpustu grzesznik przystąpił do spowiedzi, przyjął komunię i odbył przewidzianą pokutę, ale nie zawsze było to przestrzegane.      Odpust miał postać dokumentu spisanego na pergaminie i zaopatrzonego w kościelną pieczęć, w którym było napisane, że odpuszcza się kary za grzechy.      I jak była to częsta praktyka, tak w XVI wieku nastąpiło wydarzenie, które zmieniło nastawienie wiernych. Otóż ówczesny papież Leon X, chcąc zdobyć fundusze na budowę Bazyliki św. Piotra w Rzymie ogłosił, że każdy, kto przystąpi do pokuty i ofiaruje datek na tę budowę, otrzyma odpust. Nie było w tym nic nadzwyczajnego, jednak sprze...

      Żył w latach 1573 - 1640. Był człowiekiem wszechstronnie wykształconym - studiował za granicą medycynę i prawo, brał lekcje u samego Galileusza, tłumaczył utwory z kilku języków.      Przez kilkanaście lat przebywał na dworze Radziwiłłów w charakterze lekarza, nauczyciela, posła oraz nadwornego poety. Aktywnie działał jako wyznawca kalwinizmu. Pisał listy poetyckie, sonety, treny, epitafia, fraszki, erotyki.

      Żył w latach 1621 - 1693. Ten utalentowany poeta i dyplomata swoją karierę w dużej mierze zawdzięczał mecenasom, którzy umożliwili mu studia, podróże zagraniczne, lecz przede wszystkim kontakty z dworem królewskim. Jako poseł Jana Kazimierza wyruszył nawet z misją pokojową do Szwecji, skąd wrócił w niezwykłych okolicznościach uratowany z tonącego statku.      Wyznawca kalwinizmu, przeszedł na katolicyzm, co ułatwiło mu polityczną karierę. Otrzymał godność sekretarza królewskiego i referendarza wielkiego koronnego. Jako zwolennik profrancuskich planów królowej Ludwiki Marii stał się jedną z najbardziej wpływowych osób w kraju. Oskarżony za rządów króla Jana Sobieskiego o zdradę stanu, musiał ratować się ucieczką do Francji, gdzie spędził resztę życia jako hrabia Chateauvillain.     Jego liryka jest uważana za najwybitniejszy przykład dworskiej poezji barokowej w Polsce, jednak najbardziej znane zbiory, tj. "Kanikuła" i "Lutnia" nie...

      Żył w latach około 1627 - 1689. Pochodził z rodziny o tradycjach ariańskich, a także literackich. Ze służbą wojskową łączył służbę dworską u Radziwiłłów. Brał udział m.in. w walkach z Chmielnickim. Został ranny w bitwie pod Szepielowem. Dostał się do niewoli w czasie wojny ze Szwedami. Po uchwale skazującej arian na wygnanie albo zmianę wiary, opuścił ojczyznę i osiedlił się w Prusach Książęcych, gdzie prowadził aktywną działalność wśród braci polskich. O ich niedoli napisał "Pieśń w ucisku".     Swoje wiersze zebrał w zbiór "Muza domowa", wydany dopiero w XX wieku.

Żył w latach 1547 - 1616. To hiszpański pisarz z przełomu renesansu i baroku. Całe życie walczył z biedą, pechem i nieszczęściami. Ciężka rana ręki, odniesiona w bitwie pod Lepanto, uczyniła z niego kalekę. W czasie wyprawy do Tunisu został porwany przez piratów, sprzedany i trzymany w niewoli przez 5 lat. Po powrocie do Hiszpanii był kilkakrotnie więziony za długi.      Nie miał szczęścia zarówno w życiu osobistym, jak i na polu literackim, chociaż cały czas tworzył. Jego najsłynniejszą powieścią jest "Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manczy", wydana w dwóch częściach w 1605 i 1615 roku. Napisał także "Nowele przykładne", romans pasterski "Galatea" oraz dramaty.

      Żył w latach 1623 - 1662. Francuski matematyk, fizyk oraz filozof. Stworzył podstawy rachunku prawdopodobieństwa. Badał próżnię i ciśnienie atmosferyczne. Konstruował m.in. maszyny liczące.     Jego filozoficzne przemyślenia o rozumie, sercu i wierze zostały zebrane w tom "Myśli".     Po tym, jak odkrył na gruncie matematyki nieskończony wymiar wszechświata, wyznał: 

    Żył w latach 1632 - 1677. To niderlandzki filozof, racjonalista oraz wyznawca panteizmu - filozofii opartej na pojęciu wszechogarniającej substancji zwanej materią albo bogiem.      Uważał, że świat jest zbiorem zasadniczo jednakowych istot.  Za swoje poglądy został wyklęty z gminy żydowskiej. Żył w odosobnieniu, całkowicie oddając się nauce.      Jego najważniejszym dziełem jest "Etyka udowodniona sposobem geometrycznym".